Voor veel Groningers is het herdenken van de bevrijding en het stilstaan bij vrijheid nog altijd van grote waarde. Uit een vragenlijst van het OOG Panel blijkt dat een meerderheid van de panelleden het herdenken van de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding van Nederland erg belangrijk vindt. Wat betekent dat herdenken precies, en waarom blijft het voor inwoners van Groningen ook nu actueel?
Wil jij ook meedoen aan het OOG Panel? Meld je dan hier aan.
Van de respondenten geeft meer dan 63% aan dat het herdenken van vrijheid en bevrijding tegenwoordig zelfs relevanter is dan vroeger. “Het komt nu dichterbij dan ooit”, zegt een van de panelleden. Anderen geven aan dat het belangrijk is om te beseffen dat we in een vrij land leven, terwijl dit voor burgers in andere landen niet vanzelfsprekend is. “We moeten niet voor lief nemen dat we in vrijheid kunnen leven, terwijl dit elders niet altijd het geval is”, aldus een andere deelnemer.
Toch is er ook een groep die het herdenken minder relevant vindt. “Het lijkt nu meer een feest dan een moment van stilstaan bij wat vrijheid werkelijk betekent”, zegt een respondent. “Vroeger was het dichter bij, maar ik heb het gevoel dat jonge mensen er minder binding mee hebben.” Voor degenen die herdenken net zo relevant vinden, is het een blijvend thema. “Er is bijna altijd ergens oorlog of dreiging van oorlog. Misschien is het nu wel relevanter dan ooit, maar het blijft altijd relevant”, zegt een van de panelleden.
De invloed van de Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog heeft op uiteenlopende manieren invloed op het leven van Groningers. Op de vraag in hoeverre de oorlog nog impact heeft, mochten respondenten meerdere antwoorden geven. Meer dan een vijfde zegt dat de oorlog hun kijk op vrijheid en democratie heeft gevormd (20,8%). “Het doet me beseffen hoe makkelijk democratie kan verdwijnen”, schrijft een van de deelnemers.
Het doet me beseffen hoe makkelijk democratie kan verdwijnen
Ook de verhalen van (groot)ouders spelen een grote rol (20,4%) en benadrukken de persoonlijke band met het verleden. “Las als kind het dagboek van Anne Frank meermaals. Mijn opa heeft ondergedoken gezeten. Ik heb uiteindelijk geschiedenis gestudeerd, mede dankzij mijn interesse voor de Tweede Wereldoorlog.” Een ander zegt: “Als kind van de wederopbouw stond veel in het teken van groei en ontwikkeling. Misschien ontstond daar mijn progressieve aard.”
Dodenherdenking wordt breed gedragen
De jaarlijkse Dodenherdenking op 4 mei wordt door een grote meerderheid van de Groningers als erg belangrijk ervaren. 72% van de respondenten geeft aan dat de Dodenherdenking heel belangrijk voor hen is. De vraag aan wie of wat men denkt tijdens de twee minuten stilte, laat een sterke focus zien op de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog (34,7%), gevolgd door slachtoffers van andere oorlogen (26,1%). Een groot aantal Groningers neemt tijdens de stilte ook de tijd om te denken aan familieleden die de oorlog hebben meegemaakt (14,0%). Een panellid vertelt over de familiegeschiedenis: “Mijn opa moest naar Duitsland en heeft daar vreselijke dingen meegemaakt en is gevlucht. Hij heeft daarna twee jaar ondergedoken gezeten, hij is door de gebeurtenissen getraumatiseerd, mijn overgrootmoeder is haar arm bij de bevrijding van Groningen kwijtgeraakt, en de ouders van mijn moeder zaten in het verzet. De verhalen zijn altijd verteld, en ons is iedere keer verteld hoe belangrijk vrijheid en veiligheid is.”
Vrijheid is niet vanzelfsprekend. Maar alleen feesten ligt niet in lijn daarmee
Voor veel Groningers blijft 5 mei een belangrijke dag: 62% van de panelleden geeft aan Bevrijdingsdag nog steeds als zeer belangrijk te beschouwen. Veel respondenten benadrukken dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, zeker als je kijkt naar wat er in andere landen gebeurt. “Je moet blijven stilstaan bij de oorlog, zeker nu, want het is niet vanzelfsprekend,” schrijft een panellid. Tegelijkertijd klinkt ook kritiek op de manier waarop de dag wordt ingevuld: “Het is superbelangrijk dat dit wordt gevierd, maar de nadruk mag wel wat meer liggen op waarvan we bevrijd werden, en iets minder op feesten en alcohol,” zegt een ander. Of zoals iemand het formuleert: “Vrijheid is niet vanzelfsprekend. Maar alleen feesten ligt niet in lijn daarmee.”
Verantwoording
De vragenlijst over 80 jaar bevrijding is verspreid onder de leden van het OOG Panel en gedeeld via de socialmediakanalen en website van OOG. In totaal vulden 536 respondenten de vragenlijst volledig in.
Van de respondenten geeft meer dan 60 procent aan zich te identificeren als man. Ongeveer 37 procent geeft aan een vrouw te zijn. De groep vijftig jaar en ouder is duidelijk oververtegenwoordigd in dit onderzoek: meer dan 70 procent van de deelnemers valt in deze leeftijdscategorie.
De demografische samenstelling van de respondenten komt niet overeen met die van de gemeente Groningen. De resultaten van deze vragenlijst zijn dan ook niet volledig representatief voor de gehele bevolking van de gemeente.
Deze vragenlijst is mede mogelijk gemaakt door de tool van Onderzoekdoen.nl.
Dit artikel/project is mede tot stand gekomen dankzij een financiële bijdrage van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek.
