Zes tbs-patiënten die onder de verantwoordelijkheid vallen van de Van Mesdagkliniek hebben zich dit jaar onttrokken aan verlof of begeleiding buiten de kliniek. Dat meldt Van Mesdag dinsdagmiddag in een persverklaring, nadat de kliniek eerder deze maand in opspraak raakte door een steekpartij binnen de muren van de tbs-instelling.
Niet alle weggelopen patiënten verbleven, zo stelt Van Mesdag, binnen de muren van de kliniek aan de Helperlinie. Drie patiënten liepen weg tijdens (on)begeleid verlof vanuit de kliniek zelf. Eén patiënt deed dat vanuit de forensisch psychiatrische afdeling (FPA) van Van Mesdag in Zuidlaren. Twee anderen verbleven in een beschermde woonvorm, maar Van Mesdag bleef verantwoordelijk voor deze patiënten. Alle zes de patiënten zijn inmiddels weer terug. Sommigen keerden uit zichzelf terug, anderen zijn opgehaald door de politie. Tijdens hun afwezigheid zijn geen delicten gepleegd, zo stelt de kliniek.
Over welke zaken gaat het zoal?
Op 25 maart onttrok een tbs-gestelde zich aan zijn begeleid verlof door weg te fietsen van diens begeleider. De persoon kon een dag later worden aangehouden door de politie. Op 19 maart wist een persoon, die in een instelling voor beschermd wonen verbleef, uit een raam te klimmen. De persoon werd dezelfde dag nog aangehouden. Op 22 januari keerde een tbs-gestelde niet terug van onbegeleid verlof. De persoon kon nog dezelfde dag aangehouden worden. Op 20 januari wist een tbs-gestelde zich te onttrekken aan begeleid verlof door niet terug te keren van een toiletbezoek. De persoon kon na drie dagen aangehouden worden. Op 15 januari keerde een persoon niet terug van proefverlof. Deze betrokkene is dezelfde dag nog opgehaald en naar de kliniek gebracht. Op 16 december stormde een persoon de woonruimte uit in een instelling voor beschermd wonen. De tbs-gestelde keerde dezelfde dag zelf terug naar de locatie. Op 28 november keerde een persoon niet terug van onbegeleid verlof. Deze persoon meldde zich enkele uren later alsnog.
Steekpartij leidt tot ophef over weglopende Van Mesdag-patiënten
De kliniek komt dinsdag zelf met een statement over de onttrekkingen van het afgelopen jaar, nadat er vorige week ophef ontstond rond het handelen van Van Mesdag. Dat gebeurde na een steekpartij op zondag 6 april, waarbij een medepatiënt gewond raakte op het sportveld van de kliniek. Inmiddels is duidelijk dat de dader Malek F. is. Hij kreeg tbs nadat hij in 2018 drie mensen neerstak in Den Haag.
De steekpartij eerder deze maand zou zijn veroorzaakt door een verandering in de medicatie van F., waardoor de tbs-gestelde opnieuw in een psychose raakte. F. ging al meermaals op onbegeleid verlof en behandelaars in de kliniek zagen bij zijn nieuwe psychose weinig risico’s. Toen duidelijk werd dat F. toch weer psychotisch was, werd nieuw verlof direct ingetrokken.
Toch zorgde het incident voor woede onder verschillende Tweede Kamerleden. Onder meer de VVD, BBB en JA21 willen weten waarom iemand met zo’n gewelddadig verleden toch onbegeleid op verlof mocht. Ook is er kritiek op de Van Mesdagkliniek zelf. Kamerleden wezen onder meer naar de zes tbs’ers die zich dit jaar onttrokken aan toezicht, terwijl ze nog onder verantwoordelijkheid van Van Mesdag vielen. Kamerleden spraken daarom van fouten in de risicobeoordeling.
‘Kan goed toeval zijn, geen dieper patroon’
Harry Beintema, voorzitter van de raad van bestuur van Van Mesdag, ziet naar eigen zeggen slechts een kleine toename in het aantal onttrekkingen in het eerste kwartaal van dit jaar: “De aantallen zijn klein en het kan heel goed toeval zijn. Het zijn individuele gevallen, waarbij we geen dieperliggend patroon zien. In alle gevallen zijn er geen delicten gepleegd tijdens de onttrekkingen, waardoor er geen direct risico was voor de buitenwereld.”
Er is volgens Beintema dan ook geen reden om iets te veranderen: “We zien geen redenen om meer maatregelen te nemen dan alle voorschriften die we volgen bij verlof. Daarnaast zien we over de afgelopen vier jaren een daling in het aantal andere incidenten, zoals incidenten met contrabande of geweldsincidenten.”
‘Meer patiënten, systeem raakt verstopt’
Als er al een verklaring is voor de stijging, wijst Van Mesdag naar het aantal patiënten waarvoor de kliniek verantwoordelijk is. Dat aantal neemt al jaren toe, zowel binnen de beveiligde muren van Van Mesdag als op locaties daarbuiten. Naast het toenemende aantal patiënten blijven zij ook langer in het tbs-systeem door een oplopend tekort aan passende woonplekken en vervolgvoorzieningen, schrijft Van Mesdag:
“Dit leidt tot verstopping van het hele tbs-systeem, waardoor patiënten langdurig wachten in de gevangenis op een tbs-behandeling of op een vervolgvoorziening na de behandeling in een forensisch psychiatrisch centrum (beveiligingsniveau 4). Maar het grote maatschappelijke vraagstuk ligt op gedeelde schouders. Tbs-klinieken, reclassering, GGZ- en VGZ-zorgaanbieders, woningbouwcorporaties, gemeenten, DJI en het ministerie van Justitie en Veiligheid zetten zich gezamenlijk in om de in-, door- en uitstroom van tbs aan te pakken.”
