In de gemeenteraad tekent zich een meerderheid af om met KoopGarant koopwoningen in de gemeente betaalbaar te maken. Hoewel verschillende partijen ‘mitsen en maren’ bij de plannen hebben, zorgen deze reacties voor onvrede bij andere partijen en de wethouder.
“Ik kan de negatieve houding van CDA, VVD en D66 niet zo goed plaatsen”, vertelt wethouder Rik van Niejenhuis (PvdA) van Wonen aan het einde van de vergadering. “Door partijen wordt er gerept over een verschil tussen coalitie en oppositie. Waar we het over hebben is een fantastisch voorstel, dat goed uitgewerkt is. Dit gaat een wezenlijk verschil opleveren op de Groningse woningmarkt. De manier waarop hierover gesproken wordt, doet geen recht aan de situatie.”
Waar gaat het over?
De gemeente is van plan om KoopGarant in te stellen. De koper van een KoopGarant woning betaalt een lagere koopprijs omdat de gemeente Groningen zogeheten ‘koperskorting’ gaat verlenen. Hierdoor is de financieringslast lager en wordt een eigen woning voor meer mensen bereikbaar. Wanneer de eigenaar van een KoopGarant woning op termijn besluit te verhuizen, dan wordt de woning door de gemeente Groningen teruggekocht tegen de oorspronkelijke koopprijs plus of min een deel van de waardeontwikkeling van de woning. Dit betekent dat bij de terugkoop de verleende koperskorting wordt verrekend. Het gaat om dertig woningen per jaar, waarbij er uiteindelijk toegewerkt moet worden naar een volume van zevenhonderd woningen. Om aan de terugkoopplicht van woningen met KoopGarant te kunnen voldoen wordt er een bedrag van 4 miljoen euro gevraagd.
Irene Huitema (PvdA): “We geven iedereen recht op een betaalbare koopwoning”
De fractie van de PvdA heeft een belangrijke rol gespeeld bij het initiëren van KoopGarant. Irene Huitema namens deze partij: “Met KoopGarant geven we iedereen recht op een betaalbare koopwoning. Iets wat nu alleen lukt als je een gigantisch salaris hebt of een enorme pot met geld van je ouders krijgt. KoopGarant past goed bij de gemeente. Het zorgt voor een lagere aankoopprijs, een eerlijke waardedaling en het zorgt voor meer doorstroming waardoor huurwoningen vrij gemaakt worden voor nieuwe bewoners.”
Laurent Dwarshuis (ChristenUnie): “Met KoopGarant krijgen mensen de mogelijkheid om een woning in bezit te krijgen”
Laurent Dwarshuis van de ChristenUnie: “Het woondebat in de Tweede Kamer heeft laten zien dat we als overheid mensen moeten helpen. Op de woningmarkt bevinden zich steeds meer mensen die de oplopende prijzen niet bij kunnen benen. Mensen die geen hypotheek kunnen betalen, waardoor een koopwoning onbereikbaar wordt. Met KoopGarant geven we mensen, die niet zoveel verdienen, een kans op het in bezit krijgen van een koopwoning. Dat het om dertig woningen per jaar gaat, dat zien wij als een mooie start. Het zou mooi zijn als dit in de toekomst uitgebreid kan worden met woningen van woningcorporaties.”
Izaäk van Jaarsveld (CDA): “Dertig woningen zijn een minuscule druppel op een gloeiende plaat”
Maar er is ook kritiek. Bijvoorbeeld van het CDA. “Duizenden Groningers smachten naar een betaalbare woning”, zegt Izaäk van Jaarsveld. “De dertig woningen die per jaar beschikbaar worden gesteld zijn een minuscule druppel op een gloeiende plaat. Voor deze woningen zal veel belangstelling zijn, waardoor het een enorme loterij wordt.” Dwarshuis is het daar niet mee eens: “Met een loterij wordt een frame gecreëerd. De huidige woningmarkt, waarbij het koopproces ondoorzichtig is, is toch ook een loterij?” Van Jaarsveld: “Er zijn dertig huishoudens die je gaat bevoordelen. Als je dit wilt, zeg dan, KoopGarant is alleen voor Groningers. Dan bevordert het in ieder geval de doorstroming op de woningmarkt in onze gemeente.”
Jim Lo-A-Njoe (D66): “We gaan 0,3 procent van de woningzoekenden helpen”
Ook D66 is kritisch. Jim Lo-A-Njoe. “Dit is een goed werkend instrument voor geluksvogels die zo’n woning straks krijgen aangeboden. Dit lijkt een symbolische maatregel waarmee het college andere oplossingen wil verbloemen, oplossingen waarmee we de problemen snel kunnen oplossen.” Daar reageert Huitema op: “Waarom zien jullie de dertig woningen als negatief? We steken toch onze nek uit voor een oplossing?” Lo-A-Nje: “Heeft PvdA enig idee hoeveel mensen een woning zoeken?” Huitema: “Dat zijn heel veel mensen. Maar dertig is toch een mooie en goede eerste stap? Ik vind het heel jammer dat dit als een loterij wordt gebracht.” Lo-A-Njoe: “Volgens de Rabobank zijn er in Groningen 10.000 woningzoekenden. Daarvan gaan we er dus 0,3 procent van helpen. Het is een druppel op een gloeiende plaat.”
Daan Swets (Student & Stad): “Flauw om op dertig woningen te focussen”
Daan Swets van Student & Stad reageert enigszins geïrriteerd op de woorden van D66: “Het is heel flauw om te focussen op dertig woningen. Uiteindelijk gaan het er zevenhonderd worden. Dat is bijna een tiende.” Lo-A-Njoe: “Dat gaat nog jaren duren, terwijl de zoektocht naar een woning nu is. Aedes, de vereniging van woningcorporaties is glashelder. Kijk naar hospitaverhuur, ga aan de slag met het optoppen van woningen. Sta het woningdelen toe. En ga in op de vraag van meerpersoonshuishouden. KoopGarant is een goed concept, maar voor deze adviezen van Aedes kun je doof zijn, je kunt ze ook volgen.” Hans de Waard van de SP benadrukt dat het adviezen zijn, en dat de Groningse gemeenteraad haar eigen keuzes maakt.
Rik Heiner (VVD): “Als een woning van jezelf is, dan ga je er voorzichtiger mee om”
De VVD haalt zich de irritatie op de hals met de uitspraak Don’t be gentle, it’s a rental. Rik Heiner: “Soms wordt in deze raad gedaan alsof sociale huurwoningen de heilige graal zijn. Maar als een woning echt van jezelf is, dan ga je er ook voorzichtiger mee om.” Dwarshuis: “Ik ken heel veel mensen die zuinig zijn met hun huurwoning. Ik vind dit een bijzondere uitspraak.” Benni Leemhuis van GroenLinks: “De VVD kiest er bewust voor om deze uitspraak in de woordvoering te gebruiken. Gaat meneer Heiner dit nuanceren, want dit is aanmatigend.” Heiner: “Ik ben niet tegen een sociale huurwoning. Maar een huis verbeteren ga je pas doen, als je er zelf iets aan hebt. Het installeren van een nieuwe keuken zul je niet in een huurwoning doen.”
“Wat als de woningmarkt in gaat zakken?”
Net als het CDA ziet ook de VVD voordelen in het toepassen van lokale binding. Dat je alleen in aanmerking komt voor de regeling omdat je bijvoorbeeld in Groningen werkt. Heiner: “Daarnaast maken wij ons zorgen over het risico. Als de woningmarkt in gaat zakken hebben we met KoopGarant wel een groot probleem. Als woningen leeg komen te staan, dan moeten we als gemeente deze panden terugkopen. De woningmarkt zit sinds 2015 in de lift, maar hier komt op een gegeven moment een einde aan.”
Wethouder Rik van Niejenhuis (PvdA): “We beginnen met een laag risicoprofiel”
Volgens wethouder Van Niejenhuis is dit beperkt. “Het risico zit niet in de grondexploitatie, maar beperkt zich binnen de regeling als woningen niet verder qua waarde gaan stijgen. Daarom vragen we ook een krediet van de gemeenteraad. Bij KoopGarant gaan we uit van een rentestijging en rekenen we op een mutatiegraad waarbij mensen na ongeveer tien jaar verhuizen. Als gemeente vliegen we deze regeling met dertig woningen per jaar voorzichtig aan. We beginnen bewust met een laag risicoprofiel.”
“Ik hoop dat honderden, duizenden mensen, een kans te geven op de woningmarkt”
Wat Van Niejenhuis betreft zijn de dertig woningen wel een ondergrens: “Ik hoop honderden, duizenden mensen uiteindelijk door deze regeling een kans te geven op de woningmarkt. Leg mij ook de vuur aan de schenen, zou ik willen zeggen, om hier voor te gaan.” Van het woord ‘loterij’ wil de wethouder niets weten. “Wonen in een KoopGarant woning is een uitgestelde betaling. Mensen kiezen zelf hoeveel geld ze willen lenen om in een woning te kunnen wonen. Het geld dat we als gemeente verdienen met de waardestijging van een woning , dat stoppen we in een fonds, zodat nog meer mensen mee kunnen gaan doen aan deze regeling.”
Lokale binding
De lokale binding, waar verschillende partijen naar verwijzen, vindt de wethouder lastig. “We gaan daar wel naar kijken, maar je zult dat niet volledig dicht moeten timmeren. Als je je werk in de stad hebt, of je komt hier wonen omdat je partner hier woont of je verleent mantelzorg. Het gaat erg ver om dat allemaal dicht te leggen. Daar moeten we goed naar kijken. Wat ik wil benadrukken is dat het wat mij betreft eeuwig durende betaalbare woningen zullen zijn, die we zo lang ze bestaan, betaalbaar gaan houden. Dit gaat heel veel mensen gelukkig maken.”
Rik Heiner (VVD): “Kun je een KoopGarant-woning uiteindelijk ook volledig kopen?”
Heiner reageert daar op: “Stel dat je in zo’n woning woont. Je hebt je hypotheek volledig afbetaald en je wilt de woning volledig kopen. Is dit dan mogelijk?” Van Niejenhuis: “Ik snap het idee. Ik heb hier zelf ook over nagedacht. Met name als de omgeving je bevalt en je in de wijk veel sociale contacten hebt opgedaan. Maar dat is wel een afwijking van de regeling zoals die bedacht is, omdat we uitgaan van een periode van tien jaar.” Leemhuis: “Dit is ook niet urgent, want afbetalen duurt al snel dertig jaar.”
Het CDA en de VVD zijn desondanks niet tevreden met de antwoorden. Zij overwegen om moties in te dienen bij de eerstvolgende raadsvergadering.
