Veel belangstelling voor herdenking geweld tegen vrouwen en queers: “Precies wat we hadden gehoopt”

Op de Vismarkt zijn zondag aan het einde van de middag vrouwen en queers herdacht die te maken hebben met onderdrukking, geweld of die zijn vermoord. De herdenking, georganiseerd door Dolle Mina’s Groningen, gebruikte lichtjes en het voorlezen van de namen om deze slachtoffers een gezicht te geven.

“Het was heel mooi”, vertelt Jorien Bakker van de Dolle Mina’s. “Het was precies dat waar we op hadden gehoopt. We hadden de lichtjes in een hartvorm neergezet. Alle namen van de vermoorde vrouwen hadden we een plek gegeven op de Vismarkt, waarmee we de slachtoffers van femicide eerden. Wij waren met een groep van ongeveer tien personen aanwezig, en al heel snel na het begin kwam er ook een groep Iraanse vrouwen bij ons staan. Tot ongeveer 18.00 uur hebben we op de Vismarkt gestaan, en het was een komen en gaan van mensen.”

Het herdenkingsmoment vond plaats in het kader van Orange the World, een wereldwijde campagne van UN Women die zich richt tegen geweld tegen vrouwen en meisjes. Jaarlijks worden in Nederland gemiddeld zo’n 40 tot 50 vrouwen slachtoffer van femicide, waarbij de dader vaak een (ex-)partner is en er een geschiedenis van huiselijk geweld aan voorafgaat. De focus op queers ligt in deze context op alle slachtoffers die buiten de heteronormatieve kaders door geweld of onderdrukking zijn geraakt.

“Een gezicht geven”
Bakker: “Naast het branden van kaarsjes was er op de Vismarkt muziek en vonden er lezingen plaats. Doordat er veel aanloop was, leverde het ook veel mooie gesprekken op. We merkten bijvoorbeeld dat veel mensen niet bekend zijn met het begrip ‘femicide’ of ‘Orange the World’. Deze gesprekken zijn we aangegaan. Op een gegeven moment werden de namen van de slachtoffers voorgelezen: dit maakte indruk en raakte de mensen. Vaak worden het getallen genoemd, maar nu gaven we met het voorlezen van de naam, leeftijd en woonplaats deze slachtoffers een gezicht.”

Tijdens het programma merkte men ook dat er nog altijd veel vooroordelen leven. Bakker: “Ik sprak met een man die vroeg ‘wat is dit?’. Hij dacht dat het iets religieus was. Ik heb uitgelegd dat we vrouwen herdenken die vermoord zijn door hun partners. Dat we daar bij stil staan. Hij merkte op dat als je als vrouw zoiets overkomt, dat je dan toch weg gaat? Ik heb uitgelegd dat dit het grote probleem is: dat kan namelijk niet. Het is heel makkelijk gedacht. Behalve dat de meeste slachtoffers op precies dit punt vallen, hebben we ook te maken met een systeem dat niet zo in elkaar zit. Stel dat je vluchtpoging succesvol is: word je dan wel geloofd? Daar ligt het grote probleem: het opvangen en het handelen vanaf dat moment. De man reageerde dat hij dit zich nooit had gerealiseerd. Dat maakte deze actie zo waardevol: de bewustwording.”

Symbolische heksenkring
De Dolle Mina’s Groningen omschrijven hun herdenking als een symbolische heksenkring: “Een kring die de gedeelde kracht en warmte van de gemeenschap symboliseert. Samen hebben we lichtjes gebrand en muziek gemaakt. Wij vinden de actie heel geslaagd en intiem. Daarmee was het een hele andere actie dan bijvoorbeeld de nachtelijke mars tegen femicide, die veel massaler waren en meer door boosheid werden gedreven. Wij zijn tevreden, en deze herdenking zal zeker een vervolg gaan krijgen.”

Orange the World duurt nog tot 10 december, de Internationale Mensenrechtendag, maar met deze herdenking is in Groningen een intieme en bewuste toon gezet voor het vervolg in de strijd tegen gendergerelateerd geweld.