‘Politieke moed nodig om problemen falende jeugdbescherming op te lossen’

Er is politieke moed voor nodig om de problemen zoals bij Jeugdbescherming Noord (JBN) structureel op te lossen. Dat zegt GroenLinks-PvdA-Kamerlid Lisa Westerveld. Volgens haar hebben de kabinetten die sinds 2019 aan het roer hebben gestaan niet doorgepakt, waardoor situaties als bij JBN niet worden opgelost. Dat zegt Westerveld in het NPO Radio 1-programma ‘De Nieuws BV’ van BNNVARA.

“Problemen zoals bij JBN spelen ook in de rest van Nederland,” zegt Westerveld. “Er is politieke moed voor nodig om dit op te lossen, en daar heeft het de afgelopen jaren aan ontbroken. Vanaf 2019 stuurt de inspectie noodsignalen over de situatie. Binnen jeugdbeschermingsorganisaties is er sprake van een hoge werklast, waardoor ervaren mensen na verloop van tijd het beroep verlaten omdat ze het niet langer aankunnen. Het gevolg is dat er jonge mensen aan het roer komen te staan die het vak eigenlijk nog moeten leren. Persoonlijk raak ik enorm gefrustreerd. Dit vraagt al jaren om een oplossing en het zou heel fijn zijn als een staatssecretaris of minister zegt: ‘Ik ga hiermee aan de slag. Ik ga wetten aanpassen waardoor er verbetering mogelijk is en ik ga goede voorbeelden uit het land breder trekken.’ Maar iedere keer als ik een debat aanvraag is het erg moeilijk om hier een meerderheid voor te krijgen. En vaak lukt het ook niet. Ik krijg alleen een meerderheid als het pas echt faliekant misgaat, dan is er ineens wel ruimte voor een spoeddebat.”

Problemen bij JBN
De problemen bij Jeugdbescherming Noord spelen al langer. Vorig jaar december verloor de organisatie haar permanente certificaat. In juli werd bekend dat JBN onder verscherpt toezicht is geplaatst en dat de Raad van Toezicht aftreedt. Uit onderzoek blijkt dat kinderen en jongeren in de provincies Groningen en Drenthe niet op tijd de hulp en bescherming krijgen die ze nodig hebben. Jongeren en gezinnen moeten lang wachten voordat er actie wordt ondernomen. Wanneer een aanmelding binnenkomt, moet de jeugdbescherming binnen vijf dagen een eerste gesprek hebben gehad. In twee van de vijf situaties wordt dat niet gehaald. Vervolgens moet er binnen zes weken een plan van aanpak zijn. Dit gebeurt in zeventig procent van de gevallen niet. Verder blijkt dat dossiers niet nauwkeurig worden bijgehouden, waardoor onduidelijk is welke problemen er spelen en welke hulp nodig is.

“Ouders voelen zich niet gehoord”
Afgelopen week werd bekend dat Jeugdbescherming Noord toch haar certificaat weer terugkrijgt, omdat uit onderzoek is gebleken dat men weer voldoet aan de wettelijke normen. In Groningen en Drenthe is afgelopen zomer, op initiatief van vier politieke fracties uit Groningen en Drenthe, een meldpunt opgestart. Thirza van Brakel is gemeenteraadslid in Assen: “De reactie op het nieuws dat het certificaat weer terug is, is dat ouders zich intens verdrietig en moedeloos voelen. Ze hebben het gevoel dat ze niet gehoord worden, dat ze niet serieus worden genomen en dat ze hier alleen in staan.” De stap die afgelopen week is gezet is volgens Van Brakel dan ook geen oplossing.

De problemen spelen zich met name af bij de zorg die nodig is in een gedwongen kader. Van Brakel: “Het gaat om situaties waarbij er zulke grote zorgen zijn dat de rechter heeft uitgesproken dat ouders gedwongen hulp moeten accepteren. Gezinsvoogden horen hier regie op te voeren. Dat gebeurt te weinig en vaak niet goed genoeg.” Het grootste probleem lijken personele problemen te zijn die sinds 2018 spelen. “Vanwege deze problemen is men gaan werken met CRT-teams (Crisis Interventie Teams). Deze teams bestaan uit zzp’ers die de maatregelen uitvoeren, maar ze hebben weinig kennis van het dossier, ze hebben weinig kennis van de achtergrond en ze kennen de mensen vaak niet persoonlijk.”

Het gaat met name mis bij de dossiers die het stempel ‘vechtscheiding’ hebben, waarbij er vaak sprake is van eenzijdig geweld. “Bij deze situaties word je bijgestaan door een beschermer, maar daar zit veel wisseling in. Elke week kan er bij wijze van spreken iemand anders bij je voor de deur staan. Vaak bevinden zich in deze CRT-teams ook studenten die hun diploma nog moeten halen. Het is onder de maat.” Van Brakel geeft wel duidelijk aan dat zij de pijlen niet wil richten op de mensen die zorg en hulp verlenen. Volgens haar gaat het in de meeste gevallen om hele aardige mensen die er het beste van proberen te maken. “Zelf heb ik hier ook ervaring mee. Enkele jaren geleden maakte ik mij zorgen over de veiligheid van mijn dochter. Ik heb toen een ‘onder toezichtstelling’ aangevraagd. Dan kan hulp niet geweigerd worden. Bij de zitting die volgde, gaf JBN aan de situatie dermate ernstig te vinden dat er een jeugdbeschermer op gezet zou worden. In de praktijk duurde dit een aantal maanden voordat dit gebeurde. Deze persoon viel vervolgens na drie weken uit, waarbij de zaak werd ingedeeld bij een CRT-team. Met deze teams was het heel lastig om contact te leggen. Als je belde kreeg je altijd iemand anders aan de lijn.” Van Brakel vertelt dat het inmiddels goed gaat met haar dochter.

“Stelsel zit op slot”
Over de toekomst maakt Van Brakel zich zorgen: “JBN voldoet nu weer aan de certificering. Wat we bij het meldpunt zien, is dat de problemen op dit moment nog spelen. De contracten van zzp’ers die zijn ingevlogen om het certificaat terug te kunnen krijgen, worden niet verlengd.” Westerveld herkent de problemen: “Dit speelt landelijk. En het speelt al heel lang. In Groningen en Drenthe zijn fracties hier al sinds 2018 mee bezig. Vanaf 2019 waarschuwt de inspectie de Kamer. Het probleem is dat het stelsel op slot zit, waarbij kwetsbare kinderen in een positie worden gebracht waarbij ze onvoldoende beschermd worden. De inspectie constateert dit, het wordt gemeld, maar er wordt niet naar gehandeld.”

JBN stelt op haar beurt dat er veel verbeteringen zijn doorgevoerd. Zo zijn er meer jeugdbeschermers actief, is het ziekteverzuim gedaald, zijn er minder mensen vertrokken, worden gezinnen sneller gezien en worden afspraken nagekomen. Westerveld: “De huidige bestuurder van JBN zit er nog niet zo lang. De gebeurtenissen van de afgelopen maanden, waarbij de Raad van Toezicht is vertrokken, laten zien dat er in deze organisatie heel veel aan de hand is. Gemeenteraadsleden hebben dit goed in de gaten. Je moet maar als bestuurder hier instappen. Dat is een enorme taak.” Van Brakel heeft geen vertrouwen: “De nieuwe bestuurder doet ontzettend haar best. Op papier lijkt het allemaal mooi, maar de hand zal in eigen boezem moeten worden gestoken, waarbij je moet concluderen dat ondanks je best doet het niet zo goed is als wettelijk zou moeten om de kinderen goed te beschermen.”

“We zouden graag willen dat JBN aanschuift bij raadsvergaderingen”
De organisatie blijft voorlopig wel onder verscherpt toezicht staan. Jeugdbescherming Noord wil ook met de mensen van het meldpunt in gesprek, maar uitnodigingen daarvoor zijn nog onbeantwoord gebleven. Van Brakel: “Wij zouden graag willen dat, in plaats van het drinken van een kop koffie, JBN aanschuift bij raadsvergaderingen zodat we als gemeenteraden met JBN in gesprek kunnen. Zodra wij ons verslag en analyse klaar hebben, zouden wij dit graag willen initiëren.” Hoe het verder moet is onduidelijk. Mocht JBN omvallen dan zijn er geen andere gecertificeerde instellingen die de zorg kunnen overnemen. Van Brakel: “Er is een vacuüm gecreëerd de afgelopen jaren. Het is belangrijk dat er ‘out of the box’ gedacht gaat worden. En daar is politieke moed voor nodig.”