In één ochtend nog eens 250 dode vogels aangetroffen in De Onlanden (update)

Bij een nieuwe opruimactie in De Onlanden zijn maandagochtend nog eens 250 dode vogels verwijderd uit natuurgebied De Onlanden. Daarmee stijgt het vogelgriepslachtoffers wat de afgelopen dagen in het natuurgebied werd gevonden naar een aantal ruim boven de duizend.

Boswachter Bart Zwiers liet zondagochtend al weten dat er tot en met het weekend ruim zevenhonderd dode vogels werden gevonden in het natuurgebied. De boswachter van natuurmonumenten trok maandagochtend, getooid in beschermende kleding, met een aantal andere zoekers door De Onlanden om naar meer dode dieren te zoeken. Dat leverde binnen een paar uur nog eens 250 dode dieren op.

Afgelopen zondag liet Zwiers al weten te vrezen voor een groot aantal dode dieren tijdens de opruimactie van maandagochtend: “Het is niet best. Waar je ook kijkt, overal zijn dode vogels. De afgelopen dagen zijn we bezig geweest om zoveel mogelijk dode vogels te ruimen. Het levert zakken vol dode dieren op. En terwijl je door het gebied loopt zie je ook veel zieke dieren. Dieren die nog op het nest zitten, maar waarbij je ziet dat zij het ook niet gaan redden. Als je mij vraagt of we over de piek heen zijn … nee. Ik denk dat de piek nog moet komen.”

“Vogels zitten dichtbij elkaar”
De uitbraak van het virus komt op een erg ongelukkig moment. “Laat ik helder zijn. Het vogelgriepvirus wil je nooit en te nimmer aantreffen. Maar het is nu extra vervelend. Je zit in het broedseizoen, en dat is een periode dat de dieren echt heel erg dichtbij elkaar zitten. Als je nu vogelgriep in een kolonie hebt, dan gaat het de hele groep door.”

“Een broedgebied intrekken is tegen de natuur van de boswachter in”
Ook het opruimen is niet makkelijk. “Je hebt te maken met verschillende aspecten. Enerzijds wil je als natuurbeheerder nu niet die gebieden in. De vogels zijn volop aan het broeden, en dat wil je niet verstoren. Het gaat ook echt tegen de natuur van de boswachters in. Maar je wilt de dode dieren ook opruimen. Dat is belangrijk, want je wilt niet dat de ziekte zich verder verspreidt. Of nog erger, dat kadavers worden aangevreten door andere dieren, waardoor het virus kan overspringen.”

“Virus springt over naar zoogdieren, de stapjes worden kleiner”
En daar maakt Zwiers zich grote zorgen over. “Collega’s van mij zijn vrijdag het gebied in geweest. Ik ben aan de randen gebleven. En ook daar kom je flink wat dode vogels tegen. Maar ook veel aangevreten vogels. Aangevreten door predatoren. Door vossen, door katten of door zeearenden. En dan is de kans heel groot dat die dieren ook ziek worden. Dat het virus overspringt naar zoogdieren. Dat gebeurt al, maar we zien dat die stapjes steeds kleiner worden. En dat is gevaarlijk. Ook voor de mens.”

“We zijn bang dat ook de sterns worden getroffen”
In de Onlanden is inmiddels vast komen te staan dat het gaat om de hoog pathogene variant van het vogelgriepvirus. “Wat we op dit moment zien is dat we vooral dode kokmeeuwen aantreffen. Maar ook visdiefjes treffen we aan. Het zijn soorten die talrijk zijn. Maar we zijn heel bang dat het virus binnenkort ook op gaat duiken bij de sterns. En dat is een soort die op de rode lijst staat van bedreigde soorten. Kwetsbare populaties die een laag reproductiegetal hebben. Bij dit virus … het zorgt voor veel slachtoffers. De helft valt om. En voor kwetsbare populaties is dat ernstig.”

“We moeten het zelf maar oplossen”
Zwiers wil ondertussen een oproep doen: “Wij kunnen wel wat hulp gebruiken. Als dit virus wordt aangetroffen op een kippenfokkerij dan wordt alles uit de kast gehaald om zo’n bedrijf te ruimen. Maar nu wij hier mee te maken hebben is het stil. Heel erg stil. Wij moeten het zelf maar oplossen. Het opruimen van dode dieren moeten we zelf financieren. En ik vind dat eigenlijk zonde. Want het geld dat we hebben stop ik liever in natuurbeheer.”

“Het opruimen kost geld”
Volgens de boswachter lopen de kosten snel op: “Op Bevrijdingsdag zijn we met verschillende mensen het veld in geweest. Je trekt eerst een waadpak aan. Vervolgens doe je een witte overal aan. Je hebt een mondkapje op. Je draagt beschermingsmiddelen. Maar je zet ook boten in om op de plekken te komen waar je moet zijn. Het kost geld. En daar zouden we wel wat hulp bij kunnen gebruiken. Dat er een financieel potje beschikbaar komt waarmee we opruimacties kunnen financieren.”

“De natuur krijgt klap op klap”
Op de vraag of er een oplossing is voor het probleem blijft het lang stil bij boswachter Zwiers. “Het vogelgriepvirus is endemisch. Dus het verdwijnt niet zo makkelijk weer. Waar we voor moeten zorgen is dat de natuur robuust genoeg wordt om dit op te kunnen vangen. Maar dit is klap op klap. Enerzijds hebben we als mensheid de natuur heel erg uitgedund en onder druk gezet waardoor deze steeds kwetsbaarder wordt. En ondertussen hebben we een niet-natuurlijk virus geïntroduceerd dat voor veel schade zorgt. Acht van de tien vogelgriepvirussen zijn namelijk ontstaan in grote fokkerijen waar dieren bovenop elkaar gepropt zitten.”

Raak dode vogels niet aan
Mensen die de komende dagen wandelingen maken in de natuur, en dode dieren tegen komen, worden opgeroepen om deze dieren niet aan te raken. Op deze website van de Rijksoverheid wordt uitgelegd hoe er melding gemaakt kan worden. Daarnaast wordt streng geadviseerd om honden aan de lijn te houden.

Update 09-05-2023:

Natuurmonumenten heeft inmiddels contact gehad met de Rijksoverheid over de dreigende ramp in De Onlanden. Het Rijk en de natuurorganisatie gaan praten over welke maatregelen er nodig zijn om de uitbraak in het natuurgebied aan te pakken. Ook de provincies Groningen en Drenthe bieden extra steun aan.