‘Verbieden #Blacklivesmatter protest is ongezond voor democratie’

nieuws
Foto: Lei Visser

Het verbieden van #Blacklivesmatter protesten is ongezond voor de democratie. Dat zegt Jannes Paas van het CDJA in een opiniestuk dat zaterdag verscheen.

Aanleiding voor het schrijven van het stuk zijn de protesten van deze week en de discussie of deze wel door mogen gaan vanwege de coronapandemie. Paas erkent dat het een ontzettend groot dilemma is voor burgemeesters en veiligheidsdriehoeken. Het gaat om het waarborgen van twee grondrechten: het sociale grondrecht ter bevordering van de volksgezondheid en anderzijds de vrijheid van meningsuiting. Bij het laatste grondrecht tekent Paas de komma dat racisme een groot en actueel probleem is waar tegen geprotesteerd moet kunnen worden.

Duivels dilemma
Voor burgemeesters blijft het een duivels dilemma waarbij veel belangen afgewogen moeten worden. Moeten zulke demonstraties dan verboden worden? “Ik denk van niet. Het ligt misschien voor de hand om bij een gezondheidscrisis als excuus te gebruiken om alle grotere samenkomsten te verbieden. Om alles wat gezien kan worden als een ‘inkoppertje’ voor corona tot een minimum te beperken. In sommige buitenlanden gebeurt dat. Maar voor een democratie is dat ongezond.”

“Trots op het vinden van een middenweg”
Volgens Paas heeft Femke Halsema (GroenLinks), burgemeester van Amsterdam, het niet handig aangepakt. “Burgemeester Koen Schuiling (VVD) van de gemeente Groningen heeft laten zien hoe het ook kan. Demonstreren met ontsmettingsmiddel, mondkapjes en anderhalve meter tussenruimte. Natuurlijk is het coronagevaar het kleinst als iedereen altijd thuis zit, maar het is een afweging tussen grondrechten. Ik ben trots dat er nog altijd een middenweg wordt gevonden waarbij zo goed mogelijk om alle belangen wordt gedacht. Het kon minder!”

George Floyd
De #Blacklivesmatter protesten vinden plaats naar aanleiding van de dood van de 46-jarige George Floyd in Amerika. De donkere Floyd overleed nadat een witte politieagent minutenlang zijn knie op zijn nek hield. In Amerika kwam het de afgelopen dagen op diverse plekken tot demonstraties en geweld. Ook in Nederland hebben op verschillende plekken al protestacties plaatsgevonden. De acties zijn bedoeld om solidariteit te uiten maar ook om aandacht te vragen voor racisme en politiegeweld in ons land.

Lees het volledige opiniestuk dat Jannes Paas schreef hier:

“Ze hadden die pleinen gewoon moeten leegspuiten en elke demonstratie
moeten verbieden! Nu is het geen tijd voor protesten!”
Eerder deze week raakte ik in gesprek met een jongen over de
#Blacklivesmatter protesten door het hele land heen. Hij was ervan overtuigd
dat het in tijden van corona niet het moment was om massaal de straat op te
gaan. Volksgezondheid zou nu op plek één moeten staan. Het zou
waanzinnig zijn dat een burgemeester, terwijl we allemaal aan ‘social
distancing’ doen en de halve economie als een zinkend schip voor de
volksgezondheid ten onder gaat, wel besluit om een protest met honderden
mensen door te laten gaan.

Zowel op straat als op het internet wordt nog hevig gediscussieerd of het wel
zo verstandig is dat er door het hele land protesten worden toegestaan die
onder welke voorwaarden dan ook als broeihaarden voor het coronavirus
kunnen werken. Het is een discussie die veel dieper gaat dan alleen een
enkele samenkomst. Het is een afweging van prioriteiten, van overtuigingen
en rechten. Wat moet immers voorgaan?

De overheid staat hier voor een keuze tussen het waarborgen van twee
grondrechten. Aan de ene kant staat in de Grondwet het sociale grondrecht:
‘De overheid treft maatregelen ter bevordering van de volksgezondheid.’ Het
is een grondrecht dat weinig zichtbaarder is geweest dan in tijden van
corona. Maandenlang waren de scholen ervoor dicht, hebben we moeten
thuiswerken en wanneer je na een week lang werken een zeer verdiend
biertje wou drinken op het terras, stond je een nare verrassing te wachten bij
je vaste kroeg. Heel Nederland ging op slot en dat allemaal om ons te
beschermen tegen het beest uit Wuhan.

Aan de andere kant hebben we in dezelfde Grondwet de vrijheid van
meningsuiting en het recht van betoging. Nederland is een vrij en
democratisch land en deze vrijheden zijn daarin onmisbaar. Daarnaast is
racisme een groot en actueel probleem en moet verzet daartegen de ruimte
krijgen. Je moet dus kunnen demonstreren.

Betekent dat dan ook dat de burgemeester machteloos staat als hij denkt dat
een demonstratie niet te verantwoorden is in tijden van corona? Nee, een
burgemeester heeft de middelen om een demonstratie niet door te laten
gaan of daarvoor strenge voorwaarden te stellen. Wanneer hij denkt dat een
protest te schadelijk zal zijn voor de volksgezondheid of als hij verwacht dat
het vreselijk uit de hand kan gaan lopen, mag hij een demonstratie
verbieden.

Burgemeesters moeten dus belangen afwegen. Was het een duidelijke zaak?
Had de burgemeester de demonstratie moeten verbieden? Ik denk van niet.
Het ligt misschien voor de hand om bij een gezondheidscrisis als excuus te
gebruiken om alle grotere samenkomsten te verbieden. Om alles wat gezien
kan worden als een inkoppertje voor corona tot een minimum te beperken.
In sommige buitenlanden gebeurt dat. Maar voor een democratie is dat
ongezond.

De aanpak van het coronavirus is geen sprint maar een marathon. Volgens
sommige prognoses zal het misschien wel jaren duren voordat we er volledig
vanaf zijn. Daarom moet je niet de mogelijkheid tot gebruik van
grondrechten uitstellen, maar moet je kijken naar hoe je ze ‘coronaproof’ kan
uitoefenen.

Ook op dat vlak zijn er tragedies en succesverhalen. In onze hoofdstad had
burgemeester Halsema het zeker handiger kunnen doen maar in mijn eigen
Groningen liet Koen Schuiling zien hoe het ook kan. Demonstreren met
ontsmettingsmiddel, mondkapjes en anderhalve meter tussenruimte.
Natuurlijk is het coronagevaar het kleinst als iedereen altijd thuis zit, maar
het is een afweging tussen grondrechten. Ik ben trots dat er nog altijd een
middenweg wordt gevonden waarbij zo goed mogelijk om alle belangen
wordt gedacht. Het kon minder!

6 Juni 2020, Opiniestuk,
Jannes Paas, bestuurslid Politiek en Ledenwerving CDJA Groningen