Waarom vormen mensen in een drukke menigte soms spontaan een rij, terwijl ze op andere momenten juist gaan duwen? En wat maakt dat ze hun gedrag veranderen? Een internationaal onderzoeksteam, met onder andere sociaal psycholoog Tom Postmes van de Rijksuniversiteit Groningen, heeft 9,4 miljoen euro gekregen van de Europese Onderzoeksraad om die vragen de komende jaren te beantwoorden.
Het project, CrowdING, bestaat uit een groep sociaal psychologen en natuurkundigen uit Nederland en Duitsland. Zij gaan samen onderzoeken hoe mensen in grote groepen van het ene collectieve patroon naar het andere schakelen, bijvoorbeeld van in een rij staan naar duwen en trekken.
Openbare ruimtes veiliger maken
Natuurkundige modellen kunnen al goed voorspellen hoe mensen zich door een ruimte bewegen, maar verklaren nog niet waarom een rij plotseling uiteenvalt of juist ontstaat. De sociale psychologie richt zich op groepsgedrag, maar houdt minder rekening met de ruimtelijke dynamiek. “Beide disciplines hebben grote doorbraken geboekt”, zegt Postmes. Maar het zijn nog steeds twee aparte werelden, terwijl gedrag van menigten altijd beide omvat.”
Door een samenwerking van psychologen en natuurkundigen hopen de onderzoekers meer te leren over het gedrag. Met het geld willen ze onder andere nieuwe experimenten uitvoeren met tot wel duizend deelnemers, van wie elke beweging nauwkeurig wordt gevolgd. Met deze data wilt het onderzoeksteam uiteindelijk een soort ‘bibliotheek’ van groepsgedrag maken, waarin ze laten zien hoe mensen zich in verschillende situaties bewegen. Die kennis kan helpen om openbare ruimtes, zoals pleinen, stations en stadions, slimmer en veiliger in te richten.
