“Als D66 dit percentage scoort bij de gemeenteraadsverkiezingen, dan liggen de politieke verhoudingen totaal op hun kop”

De Tweede Kamerverkiezingen liggen achter ons. Een definitieve uitslag moet nog vastgesteld worden, maar nu al is duidelijk dat de formatie een enorme puzzel gaat worden. Een terugblik met politiek verslaggever van OOG, Ecco van Oosterhout.

Ecco, D66 heeft de verkiezingen gewonnen met 26 of 27 zetels. Hoe bijzonder is dit resultaat als je dat vergelijkt met de peilingen vooraf?
“Ik denk dat het resultaat heel bijzonder is. Het leek er heel lang op dat PVV de grootste partij zou worden. De partij schommelde erg lang zo rond de 32 zetels. Ook GroenLinks-PvdA scoorde hoog in de peilingen. Tot woensdag leek het erop dat de partijen naar elkaar toe zouden kruipen. Maar uiteindelijk eindigt GroenLinks-PvdA met 20 zetels, krijgt de PVV 26 zetels en is daar ineens D66, waarvan wel duidelijk was dat de partij in de lift zat, maar deze uitslag wel als een verrassing moet worden gezien.”

Wat zegt dit welke kant Nederland op moet?
“Als je alles bij elkaar optelt, dan kun je concluderen dat rechts gewonnen heeft. Het linker blok is kleiner geworden. En dat zie je ook terug bij D66. Als je puur naar het verkiezingsprogramma van deze partij kijkt, dan is dat rechtser dan normaal. Dat hoorde je ook terug in de debatten. De manier waarop Jetten de partij verkocht; die standpunten waren naar rechts opgeschoven. En dat heeft gewerkt. Als je ziet waar D66 stemmen vandaan heeft gehaald, dan zitten daar flink wat mensen tussen die bij de vorige verkiezingen nog PVV stemden.”

OOG heeft ruim een week geleden een peiling uitgevoerd. In hoeverre wijkt de uitslag van deze peiling af van de verkiezingsuitslag?
“Die wijkt wat af. Maar daarbij moet wel gezegd worden dat onze peiling tien dagen geleden is gepubliceerd en in de periode daaraan voorafgaand is uitgevoerd. Ook andere peilingen zaten er naast. Er waren veel zwevende kiezers. Veel mensen hebben op het laatste moment hun keuze bepaald. Desondanks bleek uit onze peiling dat D66 ook op dat moment al in de lift zat. GroenLinks-PvdA leek stabiel te blijven. Dat vonden we op dat moment niet vreemd: het Noorden is immers van oudsher flink rood. In onze peiling leek de partij 33 procent van de stemmen te krijgen. Maar als we puur naar de uitslag in onze gemeente kijken, dan is dit uiteindelijk 24 procent geworden. Landelijk scoort de partij nog slechter. Dus we kunnen stellen dat Groningen afwijkt van het landelijke beeld. Waarbij ook gezegd moet worden dat de crux van deze verkiezingen in de laatste dagen zat.”

Als GroenLinks-PvdA 24 procent van de stemmen ophaalt in onze gemeente, kun je dan nog wel spreken van het ‘rode Noorden’?
“Als je kijkt naar de huidige gemeenteraad dan hebben de fracties van GroenLinks en PvdA gezamenlijk vijftien zetels. Dat is een derde. Dat komt overeen met de resultaten van onze peiling. Maar als je ziet hoe er gestemd is, dan is dat aanzienlijk minder. Landelijk komt de partij nu op twintig zetels in de Tweede Kamer.”

Over een aantal maanden gaan we naar de stembus voor de gemeenteraadsverkiezingen. Wat zegt deze uitslag over die verkiezingen?
“Als D66 deze flow vast weet te houden en straks in maart de grootste partij in de gemeente gaat worden, dan liggen de politieke verhoudingen totaal op hun kop. Het is een scenario dat heel goed zou kunnen gebeuren. Maar je weet het niet. Hoe gaat de formatie van de nieuwe regering verlopen? Gaat er met modder gegooid worden? En zo ja, welk effect heeft dat? Daarnaast hebben we nog vijf maanden te gaan tot de gemeenteraadsverkiezingen. Dat is nog een lange weg waarbij er nog veel kan gebeuren. Maar spannend wordt het zeker.”

Van Oosterhout was zaterdag te gast in het radioprogramma ‘OOG op Zaterdag’. Luister hier de bijdrage terug waarbij Van Oosterhout reageert hoe bijzonder het is dat D66 won: