Dat provincies een eigen openbaarvervoersbedrijf mogen oprichten is erg goed nieuws. Dat zeggen Hans de Waard van de SP-fractie in de Groningse gemeenteraad en GroenLinks-Statenlid Bas de Boer. Dinsdag stemde een Kamermeerderheid in met een wetsvoorstel van GroenLinks-PvdA en NSC dat provincies in de toekomst een eigen openbaarvervoersbedrijf mogen beginnen.
“Het is natuurlijk even afwachten of hiervoor de handen ook op elkaar gaan in de Provinciale Staten in onze provincie”, zegt De Waard. “Maar het besluit van de Kamer is een hele goede stap. Provincies hebben nu de mogelijkheid om een einde te maken aan de marktwerking in het openbaar vervoer, en dat heeft verschillende voordelen. Als samenleving heb je daardoor veel meer te zeggen hoe je het openbaar vervoer wilt inrichten, waar de bushaltes moeten komen en ook de omstandigheden van de chauffeurs kun je hiermee verbeteren. De effecten op de prijzen van kaartjes zullen beperkt zijn, omdat we daar via het OV-bureau al veel aan kunnen doen.”
Aanbesteding pakt niet altijd goed uit
Het initiatief komt van Kamerleden Habtamu de Hoop (GroenLinks-PvdA) en Olger van Dijk (NSC). Zij schreven de nieuwe wet omdat ze zagen dat bussen en treinen minder vaak reden en onrendabele lijnen werden geschrapt. Tot op heden zijn provincies verplicht het regionaal openbaar vervoer aan te besteden. Dat dit niet altijd goed uitpakt, zag men in de provincie Zeeland waar geen enkel ov-bedrijf zich inschreef op een aanbesteding. Op dit moment hebben alleen de steden Amsterdam, Den Haag en Rotterdam een gemeentelijk vervoersbedrijf. Met het wetsvoorstel wordt dit uitgebreid naar regio’s waar marktwerking door beperkte concurrentie geen toegevoegde waarde heeft.
Bas de Boer is Statenlid voor GroenLinks: “Je krijgt hierdoor als provincie meer mogelijkheden om openbaar vervoer als een basisvoorziening in te richten. Als je bij een aanbesteding een concessie niet rond kunt krijgen, zoals in Zeeland is gebeurd waar geen enkel bedrijf zich op inschreef omdat bedrijven het niet rendabel achtten, heb je nu de mogelijkheid om je eigen bedrijf op te richten. In het verleden heeft mijn partij, samen met PvdA en SP, hier al eens vragen over gesteld of het ook mogelijk zou zijn om bijvoorbeeld aandelen te kunnen nemen in een vervoerder. Daardoor zou je meer invloed uit kunnen oefenen. Openbaar vervoer is een heel belangrijke voorziening, zeker in een provincie als Groningen. Je wilt dat wijken en dorpen goed bereikbaar zijn. De afhankelijkheid is groot, omdat vijftig procent van onze inwoners geen rijbewijs of auto tot zijn beschikking heeft.”
“Hoe rendabel een buslijn is, wordt veel minder belangrijk”
Het grootste voordeel van een provinciaal busbedrijf is volgens De Boer dat je niet meer afhankelijk bent van marktwerking: “Hoe rendabel een bepaalde buslijn of een bepaalde busdienst is, dat is daardoor veel minder belangrijk. Als we bijvoorbeeld heel belangrijk vinden dat er op de late avond een bus gaat rijden op een bepaalde lijn, dan kunnen we dat met publiek geld regelen. Via het OV-bureau zijn we daar al goed mee bezig, maar dit biedt nog meer mogelijkheden. Je gaat werken aan een eigen vervoersbedrijf dat voor de inwoners herkenbaar is, stabiel kan groeien en minder kwetsbaar is bij wisselingen. We zien het bijvoorbeeld nu in Friesland waar Qbuzz het vervoer heeft overgenomen van Arriva: die overname gaat gepaard met veel rituitval. Dat is wat je vaker bij concessiewisselingen ziet en wat de dienstverlening en het vertrouwen niet ten goede komt.”
Daar is De Waard het mee eens: “Met een eigen vervoersbedrijf kun je het veel meer in eigen hand houden. De rompslomp bijvoorbeeld rond concessiewisselingen waarbij logo’s, kleuren en namen gewisseld moeten worden. En nog belangrijker: een dergelijk bedrijf dat door de provincie wordt opgezet, hoeft geen winst meer te maken. Daardoor gaat er meer geld naar het openbaar vervoer, naar de dienstregeling, naar de lijnen die gereden worden. En daar wordt de reiziger beter van. Ja, ik ben heel blij met dit nieuws. Ook omdat ik dit al heel wat jaren roep.”
De Boer benadrukt dat dit besluit een eerste stap is: “Met de mogelijkheid om je eigen bedrijf te starten, is de grootste zorg nog niet opgelost: de financiering. Het zou heel goed zijn als er een landelijk politiek signaal komt waarbij openbaar vervoer als een basisvoorziening wordt beschouwd, waarmee geld naar de provincies gaat zodat we het zelf kunnen inrichten. In Den Haag dreigen ondertussen grote bezuinigingen op het openbaar vervoer, waarbij men bijvoorbeeld de studenten-ov-kaart wil herwaarderen. Dat is een heel kwetsbaar punt. Dus deze stap van vandaag is mooi, maar er moet nu nog gewerkt worden aan financiële borging.”
