Er is flinke verdeeldheid in de gemeenteraad over de toekomst van muziekcentrum De Oosterpoort. Waar coalitiepartijen de keuzes van het college begrijpen, zien oppositiepartijen het als een mistig geheel. Er bestaan angsten en men begrijpt de keuzes niet. Ondanks dat het college woensdagavond zijn best deed om de zorgen weg te nemen, lijkt dat niet te zijn gelukt.
“Vorige week vond er in deze raadszaal een rondetafelgesprek plaats waarbij betrokken instellingen en partijen hun reactie mochten geven”, vertelt Jeffry van Hoorn van GroenLinks. “Ik heb veel zorgen en teleurstellingen gehoord. Veel zorgen zijn terecht, en de teleurstellingen deel ik ook. Mijn fractie heeft zich de afgelopen jaren altijd sterk gemaakt voor een nieuw muziekcentrum. Toen afgelopen voorjaar duidelijk werd dat het college voor een ander plan koos, was ook bij ons de teleurstelling groot. Aan de andere kant: je kunt iets heel hard willen, maar ondertussen is niet alles mogelijk. Het alternatief dat nu op tafel ligt, is nog altijd een enorme investering waarbij er zoveel mogelijk recht wordt gedaan aan het oorspronkelijke plan.”
Toekomst van De Oosterpoort
Waar gaat het precies over? Het huidige cultuur- en muziekcentrum is verouderd en niet meer van deze tijd. Lange tijd is er op aangestuurd om een nieuw centrum te bouwen aan de zuidkant van het Hoofdstation. Een centrum waarbij alles onder één dak zou komen. Afgelopen voorjaar week het college daar ineens vanaf. Het voorstel dat nu op tafel ligt, is om een nieuwe popzaal te bouwen bij het Hoofdstation en om de huidige De Oosterpoort te renoveren. Het leidt tot zorgen bij de gebruikers van De Oosterpoort, zoals het NNO en ESNS. Waar moeten zij naar toe als De Oosterpoort wordt gerenoveerd? “Deze keuze is genomen door het college,” legt wethouder Rik van Niejenhuis (PvdA) van Wonen uit. “De participatie en communicatie rond dit besluit hadden beter gekund. Twee partijen zijn niet tijdig geïnformeerd, en dat had wel gemoeten. Dat vraagt om verbetering.”
Van Niejenhuis legt uit dat het niet de financiële kaders zijn geweest die het college tot een ander voorstel hebben gebracht: “We zagen een heel duidelijk risico. En eigenlijk zijn we dit gaan zien toen we als college besloten hebben om bij projecten en ontwikkelingen niet voor een periode van vier jaar vooruit te kijken, maar dit voor een periode van tien jaar te doen. Eén van de eerste projecten die we kritisch tegen het licht hebben gehouden, is het muziekcentrum. Daarvan werd duidelijk dat het een heel spannend project zou worden. Een beperkte kavel, die je volledig zou gaan benutten, waar je een stevige culturele businesscase neer gaat zetten met een hele spannende parkeerexploitatie. Met daarbij ook het besef: als je eenmaal het gat graaft, is er geen weg terug. Met als risico dat er een groot gebouw komt te staan met een plan dat wellicht middelmatig uitpakt. Daarom hebben we besloten dit niet te doen.”
“Hoe heeft dit kunnen gebeuren?”
De fractie van D66 begrijpt het niet. Jim Lo-A-Njoe: “Als ik ’s nachts soms wakker word, en ik denk aan dit project, dan denk ik: hoe heeft dit toch kunnen gebeuren? Is er iets in deze plannen gebeurt waardoor een volledig cultuurcentrum niet meer in het Stationsgebied past? Is het omdat de Lelylijn er dan als spoorlijn niet meer kan landen? Dit is wel het moment voor het college om deze informatie met ons te delen.” Lo-A-Njoe krijgt steun van Niels Hilboesen van Stadspartij 100% voor Groningen: “We hebben een mooi treinstation gebouwd. Zijn er afspraken gemaakt met ProRail of de NS? Zij bouwen een mooi station, wij zorgen voor een mooie invulling aan de zuidzijde?” Van Niejenhuis is klip en klaar: “Nee en nee.”
Coalitiepartijen scharen zich achter het college. Joren van Veen van de PvdA: “We zijn enorm teleurgesteld dat we niet een nieuw muziekcentrum kunnen bouwen. Maar soms moet je moeilijke keuzes maken. Met de nieuwe plannen blijft De Oosterpoort een integraal centrum. Dat houden we overeind. We zorgen er hiermee ook voor dat er genoeg subsidie beschikbaar blijft voor andere culturele instellingen. We steunen het college dan ook in haar plannen.” Lo-A-Njoe vindt het gevaarlijk: “Als je de brief van het college leest, dan moet nog maar blijken of deze plannen binnen het vastgestelde kader van 17,3 miljoen euro blijven.” Van Veen: “Dat moet nog onderzocht worden. We kunnen nog heel veel keuzes maken. We kunnen er zaken omheen ontwikkelen, wat iets doet met de exploitatie, maar ook in de renovatie kun je keuzes maken.”
Janette Bosma van de Partij voor de Dieren: “De cultuur leeft in Groningen. We hebben een rijk, cultureel ecosysteem. Een ultieme poging om alles onder één dak te krijgen, wat een wens was van de raad en de gebruikers, dat is niet gelukt. Dat is jammer. De stapeling van de risico’s werd te groot. Financieel zitten we al aan het plafond, voordat we ook maar überhaupt zijn begonnen. De toezegging dat het college zich gaat inzetten voor een goede, tijdelijke huisvesting van het NNO is ons veel waard.” Peter Rebergen van de ChristenUnie: “Mijn fractie vindt het belangrijk dat het financiële kader, dat door de raad is vastgesteld, het uitgangspunt moet zijn. Het besluit van het college vraagt daarom veel moed. Mijn fractie wil ook blijvend kunnen investeren op andere gebieden. Eerder is er ook gesproken over een sobere uitvoering van de plannen. Het scenario dat nu op tafel ligt, zou als een sobere variant gezien kunnen worden.”
“Hier is zoveel in nevelen gehuld”
Oppositiepartijen staan anders in de wedstrijd. Ietje Jacobs-Setz van de VVD: “SPOT, Eurosonic/Noorderslag, het Prins Claus Conservatorium: allemaal waren ze blij met de aanvankelijke plannen voor één nieuw muziekcentrum. Men had vertrouwen in de overheid. In maart werd in een podcast gezegd dat de variant, waar we vanavond over spreken, de duurste variant zou zijn. Toch wordt een maand later ineens voor die optie gekozen. Hoezo betrouwbare overheid? Bij deze keuze is er zoveel in nevelen gehuld, dat we hier als fractie niet mee in kunnen stemmen. Hoe hoog zijn de kosten voor de tijdelijke huisvesting van het NNO? Waar is deze locatie? ESNS heeft gevraagd om uitbreiding van De Oosterpoort. Gaan we dat doen? Het is volledig onduidelijk. Negen jaar hebben we gedroomd van een nieuw muziekcentrum. Er zaten 35 dagen tussen de uitspraken in de podcast en de collegebrief. Ik vind dit laakbaar. En het getuigt niet van betrouwbaar bestuur.”
Volgens wethouder Kirsten de Wrede (Partij voor de Dieren) van Cultuur klopt het niet wat Jacobs-Setz zegt: “Wat in de podcast is gezegd, ging over het oude scenario waarbij de oude Oosterpoort opgeknapt zou worden en er sprake zou zijn van tijdelijke huisvesting. Wat er nu voorligt, is een heel ander scenario waarbij we kijken naar het renoveren en het bouwen van een popzaal.” Jacobs-Setz: “Dat is boekhoudkundig en klinkt als een trucje, wat deze wethouder natuurlijk nooit zou doen. ESNS heeft gezegd dat zonder uitbreiding zij niet in de Oosterpoort passen. En het NNO: waar gaan zij naartoe als de Oosterpoort verbouwd wordt? Krijgen ze een tijdelijke huisvesting of moeten ze naar de nieuwe popzaal?” De Wrede: “We gaan geen tijdelijke huisvesting bouwen. Dat gaan we niet doen.”
En met die uitspraak wordt de kat op het spek gebonden. Jacobs-Setz: “Zegt de wethouder nu dat het NNO tijdelijk in de nieuwe popzaal wordt ondergebracht?” Lo-A-Njoe: “Ik wil hier echt mijn ontsteltenis uitspreken. Zegt de wethouder nu serieus dat de NNO in de Popzaal kan spelen?” De Wrede haast zich door te zeggen dat dit nog onderzocht moet worden: “De popzaal kan een rol spelen, maar we kijken hierbij ook naar andere locaties.”
“Soms moeten er pijnlijke keuzes worden gemaakt”
Jalt de Haan is raadslid voor het CDA: “Het gaat om forse investeringen in de cultuur. Die zijn niet alleen goed voor cultureel Groningen, maar ook voor de lokale economie. Het vraagt politieke moed om een pas op de plaats te maken. We hebben grote uitdagingen voor ons liggen op bijvoorbeeld het gebied van bestaanszekerheid en sport. Willen we onze gemeente leefbaar houden, dan moeten soms pijnlijke keuzes worden gemaakt. In deze coalitie is dat lastig, omdat zij cultuur hoog in het vaandel hebben staan. Wel denken wij dat de communicatie beter had gekund. Mijn partij pleitte al eerder voor een splitsingsvariant. Die is realistischer. Daarom zijn we blij met wat er nu ligt.”
“Is dit wel realistisch?”
“Mijn partij is altijd kritisch geweest op deze plannen,” zegt Niels Hilboesen van Stadspartij 100% voor Groningen. “Negen jaar lang zijn we in het ongewisse gelaten. Eerst is er op aangestuurd om de Oosterpoort naar het Hoofdstation te verplaatsen. Nu worden de plannen aangepast met een aparte popzaal. Hoe langer ik erover nadenk, hoe groter mijn zorgen zijn. Is dit wel realistisch? Is dit wel haalbaar? En wat willen we eigenlijk? Willen we het beste voor het NNO en ESNS? Of willen we als gemeente vooral een gebouw bouwen? In dit plan zijn de kosten onduidelijk. De exploitatie kan een molensteen worden. Een avondje uit gaat straks 70 euro kosten. Wie draait op voor de tekorten als de zaal niet vol komt? Ons lijkt het daarom veel beter om Martiniplaza sterker te maken. Ook zij zijn toe aan een nieuw onderkomen: ga voor een multifunctionele hal. En ondersteun ondertussen initiatieven als EM2. Mijn partij zit niet te wachten op prestigeprojecten waarbij het succes hoogst onzeker is. Wij zitten niet te wachten op financiële nachtmerries.”
Ook Student & Stad is niet enthousiast. Olivier van Schagen: “Het is onnodig en onlogisch om nu voor een variant te kiezen die nooit op de menukaart heeft gestaan. Als je voor zoiets wilt gaan, dan zul je eerst moeten uitzoeken wat de gevolgen en de effecten zijn. Nu voelt het als een vriendin die je uitnodigt om een hapje te gaan eten bij een duur restaurant aan het Martinikerkhof, waarbij je bij de ingang je realiseert dat je het diner helemaal niet kunt betalen. Zoiets moet je niet doen.” De partij pleit daarom voor een onderzoek. En dat is waar de VVD en D66 ook voor pleiten. Lo-A-Njoe: “We willen eerst de risico’s onderzoeken. Het is niet ondenkbaar dat deze optie veel duurder wordt.” Voorts wijst D66 erop dat bij het kiezen voor deze optie er definitief afscheid wordt genomen van de mogelijkheid om een nieuw en volwaardig muziekcentrum te bouwen.
Volgens wethouder Van Niejenhuis benadrukt nogmaals dat als men voor de aanvankelijke optie was gegaan, dat het heel spannend zou zijn geworden. “Als we waren doorgegaan, dan hadden we de raad ook volledig uit positie gebracht. Dat partijen nu vragen om meer onderzoek, dat kost meer tijd. Er liggen nu twee logische locaties op tafel. Locaties die al onderzocht zijn. Het laatste wat we willen, is dat we de locatie bij het Hoofdstation on hold zetten. Dat heeft als gevolg dat we daar niet verder kunnen met het ontwikkelen van woningen en kantoren. Dat kunnen we ons niet veroorloven, omdat we deze ruimte keihard nodig hebben.”
“Waarom ineens die haast?”
Leendert van der Laan van Partij voor het Noorden begrijpt de plotselinge snelheid niet: “De afgelopen negen jaar zaten we op het spoor van een nieuw muziekcentrum. Afgelopen voorjaar is er ineens een ander voorstel genomen en mijn fractie heeft het gevoel dat het nu heel snel gaat. Alsof we de trein moeten halen en er nog maar één keuze is die gemaakt kan worden. Waarom nu ineens die haast? Waarom zijn er geen andere keuzes meer? Persoonlijk doen wij liever eerst onderzoek naar de kosten. Dat kost tijd, absoluut. Maar voor een project dat al negen jaar bezig is, kan dit er ook nog wel bij. Of heeft dit te maken met de aanstaande verkiezingen?”
Andere partijen wijzen naar de Oosterpoort waar nu al logistieke problemen zijn rond evenementen en concerten. Die los je niet op als het op die plek blijft. Van Niejenhuis ziet dat anders: “Dat valt weg als we een nieuwe popzaal gaan bouwen. Als de raad met dit plan instemt, dan hebben we een aantal jaren de tijd om plannen te maken voor een transitieperiode. Daarbij moeten we gaan denken in mogelijkheden. ESNS zou gebruik kunnen gaan maken van Forum Groningen. Dat zijn mogelijkheden die we moeten onderzoeken.” Van Niejenhuis benadrukt dat de raad volledig in controle blijft, en dat er de komende jaren nog veel beslissingen gemaakt moeten worden.
Lo-A-Njoe is het daar niet mee eens: “Wij ervaren dat niet zo. Na een spectaculaire draai van 180 graden afgelopen voorjaar, voelen wij ons niet meer serieus genomen.” Jalt de Haan van het CDA: “Kan de wethouder ons geruststellen door de toezegging te doen dat dit plan binnen het budget blijft?” Peter Rebergen van de ChristenUnie: “Als we voor dit plan kiezen, wanneer kunnen we dan de uitwerking verwachten?” Van Niejenhuis denkt dat dit in het late najaar zal plaatsvinden. Tegen het CDA zegt de wethouder dat de raad altijd over de portemonnee gaat.
Verschillende fracties kondigen aan met moties te zullen komen tijdens de eerstvolgende raadsvergadering. D66 wil bijvoorbeeld de zekerheid van het NNO borgen. De Stadspartij wil een andere volgorde zien, waarbij er ook onderzoek wordt gedaan naar andere locaties, het CDA komt met een motie dat het project binnen het budget blijft en Student & Stad wil samen met de VVD dat er een onderzoek komt naar de locatie van het Stationsgebied
