De belangstelling vanuit Canada om in de voetsporen te stappen van de Canadese bevrijders neemt de laatste tijd flink toe. Dat zegt Joël Stoppels van Battlefield Tours, die deze week met verschillende Canadese families op pad gaat.
Joël, hoe verklaar je die belangstelling?
“Het is een combinatie van verschillende dingen. Het begint met de situatie na de Tweede Wereldoorlog. Groningen is bevrijd door Canadezen. Na de oorlog keerden zij terug naar hun thuisland, maar toen ze eenmaal thuiskwamen werd er niet meer over de oorlog gesproken. Het boek ging letterlijk en figuurlijk dicht. Kinderen van deze geallieerde soldaten weten niet wat hun vader heeft meegemaakt. Dat is ook zo gebleven. Ondertussen komen deze mensen op een leeftijd dat ze denken: ik wil dat toch weten. Ik wil met eigen ogen zien waar mijn vader heeft gestreden en wat hij heeft meegemaakt.”
Dit jaar was het tachtig jaar geleden dat Groningen bevrijd werd. Speelt dat ook een rol bij de toename in aanvragen?
“Het speelt wellicht een kleine rol vanwege de aandacht die er is geweest, maar ik denk dat de leeftijd van deze kinderen de belangrijkste reden is. Zij kunnen op dit moment de reis naar Groningen nog maken. En wat wij als team ook horen, is dat men het verhaal, wat hun vader heeft meegemaakt, wil doorvertellen aan volgende generaties, zodat het niet verloren gaat. Ook de algemene situatie in de wereld speelt een rol: de oorlog in Oekraïne en het Midden-Oosten, maar ook de situatie waar Canada zelf in verkeert. Met een buurman die van alles roept, inclusief het in willen lijven van Canada als nieuwe staat.”
Vandaag was je ook met een Canadees op pad, hè?
“Dat klopt. Ik heb vanochtend een tour gegeven aan de dochter van gunner operator William Gladstone Tennant. Hij was gelegerd bij het Fort Garry Horse Regiment in Winnipeg, een beroemd regiment in Canada. Ook Fred en Stanley Butterworth behoorden tot dit regiment. Fred kwam om het leven op de Paterswoldseweg toen een Panzerfaust de tank raakte waarin hij zat. De tank reed daarop een woning binnen. Met de dochter van Gladstone Tennant heb ik vanochtend geprobeerd om in de voetsporen van haar vader te treden.”
Is dat gelukt?
“Ik denk het wel. Van tevoren zoek ik informatie op over waar iemand gelegerd was. Op zo’n moment weet ik in grote lijnen waar hij ongeveer was. Groningen werd in april 1945 bevrijd. Aanvankelijk probeerde de Canadese infanterie de stad te bevrijden, maar toen zij meer hulp nodig hadden, werd het tankregiment aan dit infanteriekorps toegevoegd. De mevrouw verbleef dit weekend in Hotel Schimmelpenninck Huys aan de Oosterstraat. En dat kon eigenlijk niet mooier, want op foto’s van de bevrijding is deze straat te zien met de Canadese tanks die door de straat rijden. De bevrijding is behoorlijk goed gedocumenteerd, en er is veel beeldmateriaal van beschikbaar. Je kunt je voorstellen dat het voor zo’n mevrouw heel emotioneel is om zoiets te zien.”
Het verhaal van meneer Gladstone Tennant is sowieso bijzonder, hè?
“Dat kun je wel zeggen. In februari 1945 raakte deze meneer gewond in het Hochwald. Granaatscherven troffen zijn been. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het Hochwald een belangrijke Duitse verdedigingspositie in het noordwesten van Duitsland. Het was het toneel van hevige gevechten, met name tijdens Operatie Blockbuster eind februari en begin maart 1945. Geallieerde troepen, waaronder Canadese en Britse eenheden, lanceerden Operatie Blockbuster om het bos en de omliggende Hochwaldkloof te veroveren. Ze overwonnen verborgen verdedigingslinies, mijnenvelden en uitdagende omstandigheden om de laatste grote Duitse linie ten westen van de Rijn te doorbreken. Gladstone Tennant raakte daarbij gewond, herstelde en keerde uiteindelijk terug bij zijn regiment om de opmars richting Groningen voort te zetten.”
En tijdens de tour heb je vandaag locaties laten zien die van belang zijn voor de beeldvorming…
“Klopt. We hebben bijvoorbeeld de bevrijdingsplaquette bij het Stadhuis bezocht. Maar ook sporen die vandaag de dag nog zichtbaar zijn, zoals de kogelinslagen in het Stadhuis en in de Martinitoren. Wat ik al zei, ik probeer me als gids zo goed mogelijk in te leven in een persoon, zodat een familielid echt in de voetsporen kan treden. En wij merken dat die aanvragen toenemen. Deze week bijvoorbeeld zijn er al drie van dergelijke rondleidingen.”
Vanuit de stad kunnen we daar misschien een beetje gek naar kijken: Canadezen die dit willen zien en weten. Begrijp je dat?
“Ik begrijp je volledig. En persoonlijk vind ik het jammer. Er is in april 1945 hevig gevochten om Groningen. Er is een hele zware strijd gevoerd. Een strijd waarbij 43 Canadezen ook het leven hebben gelaten. Mannen die aan de overkant van de oceaan woonden, ver van Nazi-Duitsland, die hier naartoe kwamen om onze voorouders te bevrijden van het Duitse juk. Ik vind dat we daar veel meer aandacht voor mogen hebben. In het onderwijs maar ook tijdens de Bevrijdingsdag in april en op 5 mei. Afgelopen voorjaar was het 80 jaar geleden dat Groningen bevrijd werd: ik heb er weinig van gemerkt. Wij zouden hier veel meer aandacht voor moeten hebben. Die oproep zou ik echt willen doen.”
In het verleden had Groningen stedenbanden. Die zijn inmiddels ter ziele. Zou zoiets kunnen helpen?
“Ik denk dat een dergelijke constructie best waardevol zou kunnen zijn. Er zijn steden in Nederland die zo’n contact met Canada ook hebben. Door zo’n band zou het contact makkelijker en hechter kunnen worden. Groningen heeft veel te danken aan Canada. En bij de Canadezen merk ik een duidelijk toenemende belangstelling. Daar liggen dus mooie kansen.”
