Als je als gemeenteraadslid, Statenlid of Tweede Kamerlid in verwachting bent, moet je tijdelijk ontslag aanvragen en ben je minimaal zestien weken afwezig. Dit is ouderwets, vindt raadslid Ceciel Nieuwenhout van GroenLinks, die pleit voor een moderne regeling.
Je pleit al langer voor een moderne regeling. Hoe frustrerend is het dat het zo langzaam gaat?
“Ik ben hier vijf jaar geleden voor het eerst over begonnen. Op dat moment had ik niet de illusie dat het voor de verkiezingen in 2022 geregeld zou zijn. En ja, het is frustrerend dat we nu, in 2025, het nog steeds niet geregeld hebben. Er zijn verschillende Kamerleden die dit onderwerp een warm hart toedragen en er zat ook beweging in. Toen viel echter het kabinet. Gezien alle problemen die er spelen, verwacht ik dat dit onderwerp op de lange baan wordt geschoven. Daarmee is de hoop vervlogen dat dit geregeld zou zijn voor de eerstvolgende gemeenteraadsverkiezingen in maart. Hopelijk lukt het wel voor de Provinciale Statenverkiezingen in 2027.”
Wat wil je precies bereiken?
“Ik wil dat de verlofregeling voor leden van de gemeenteraad, Provinciale Staten en de Tweede Kamer wordt gemoderniseerd. Het gaat om meerdere punten. Allereerst de naam: als je als vrouw een kind verwacht, moet je tijdens de zwangerschap ontslag nemen. Dat vind ik ouderwets. Maar ook de praktijk: die vind ik erg rigide. Als je tijdelijk ontslag neemt, is dat voor een periode van zestien weken. Mijn voorstel is om dit flexibeler te maken. Mocht er bijvoorbeeld een complicatie ontstaan, dan kun je de zestien weken verlengen. Nu is het niet mogelijk om na twintig weken weer aan het werk te gaan.”
Je pleit dus eigenlijk voor maatwerk?
“Dat klopt. Maatwerk is op dit moment niet mogelijk, terwijl dat juist belangrijk is. Bovendien gaat het me om het bredere verhaal. Stel dat je ziek bent; als je een griepje hebt en een week afwezig bent, kan een vervanger dat binnen een fractie vaak wel opvangen. Maar als je langer ziek bent en hier ontslag voor aanvraagt, zit je meteen vast aan die zestien weken. En je kunt ook aan andere dingen denken die normaal gesproken tot verlof leiden, zoals het verlenen van tijdelijke mantelzorg aan iemand in de laatste levensfase. Binnen de huidige regelgeving is dat allemaal niet mogelijk.”
Ik kan me voorstellen dat mensen heel verbaasd zijn als je dit op een verjaardagsfeestje vertelt…
“Het doet inderdaad heel ouderwets aan. Het is een heel goede zaak dat er überhaupt een verlofregeling is, maar deze is niet meegegroeid met de tijd en de wensen die er leven. Tijdens de installatie van de Tweede Kamer waren er een aantal leden hoogzwanger. Het ‘inhameren’ , een plechtig moment, kan alleen fysiek. Kamerleden met een volle buik of een pasgeboren kind waren dus aanwezig om zich te laten inhameren. En ik wil dat moment zeker niet afdoen, want het is een heel mooi moment. Maar als zij niet gekomen zouden zijn, zou hun zetel naar de eerstvolgende op de kieslijst gaan. Dat vind ik gewoon raar. Waarom zou zoiets bijvoorbeeld niet digitaal kunnen?”
Denk je dat dit meespeelt in de overweging om wel of niet politiek actief te worden?
“Het is denk ik niet de hoofdreden, maar het speelt wel mee in de overweging om het bij één periode in een gemeenteraad of Tweede Kamer te houden. Het kan er ook toe leiden dat vrouwen eerder stoppen dan mannelijke collega’s. Er spelen echter ook andere factoren, zoals bedreigingen, waar politici mee te maken hebben. In Groningen valt dit mee, maar elders in het land hebben politici hier wel last van.”
Terwijl het juist prettig is om als raadslid meerdere perioden mee te kunnen draaien, omdat je steeds meer ervaring opbouwt…
“Dat klopt. Zelf zit ik nu in mijn tweede raadsperiode. Ik merk dat ik meer kennis heb en weet hoe je politiek bedrijft, waardoor ik effectiever ben. Maar er speelt meer: het is belangrijk dat vrouwen volop kunnen deelnemen aan het politieke proces. Deze verlofregeling mag niet de oorzaak zijn dat vrouwen afhaken, want vrouwen in de politiek zijn ontzettend hard nodig. Denk aan de moord op Lisa in Duivendrecht afgelopen week. Het voorkomen van zulke situaties gaat over de inrichting van een gebied: hoe richt je een gebied veilig in? Vrouwen kijken hier anders naar dan mannen. Ik zeg niet dat mannen hier geen oog voor hebben, maar juist de wisselwerking en de combinatie van meerdere inzichten zijn heel waardevol en belangrijk in het politieke proces.”
Een belangrijk onderwerp. Hoe vervelend is het dan dat dit kabinet is gevallen?
“Als het om dit onderwerp gaat, is dat zeker jammer. Er zat namelijk beweging in en meerdere Kamerleden hadden dit als een belangrijk punt bestempeld. Nu verwacht ik dat het op de lange baan wordt geschoven en dat er tijdens de aanstaande televisiedebatten niet over gesproken zal worden. De hoop is dat de leden van de nieuwe Tweede Kamer dit onderwerp belangrijk genoeg vinden om de Kieswet uiteindelijk en snel aan te passen.”
Hoe is dit eigenlijk in het buitenland geregeld?
“Het kan altijd slechter. Waar wij een verlofregeling hebben, heb je in het Europees Parlement bijvoorbeeld helemaal geen verlof. Maar een mooi voorbeeld vind ik Jacinda Ardern. Zij was van oktober 2017 tot januari 2023 premier van Nieuw-Zeeland. In januari 2018 maakte ze bekend zwanger te zijn en in juni beviel ze van een dochter. Daarmee was zij na de Pakistaanse premier Bhutto de tweede premier die in functie beviel. Na de bevalling nam de vicepremier zes weken lang de taken over. In augustus kon Ardern haar werk alweer hervatten. Dat vind ik een prachtig voorbeeld. Zo zou het hier toch ook kunnen? Dat je weer aan het werk gaat als je daar klaar voor bent.”
