Dit voorjaar is er een nieuw onderzoek gestart naar de vijftien vermiste lichaam van geëxecuteerde stakers op Appèlbergen. Het onderzoek wordt uitgevoerd door International Search & Recovery Team for Missing Persons, het ISRT.
Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog is er al diverse keren gezocht naar de lichamen. In 1946 zijn op aanwijzingen van een ooggetuige in totaal negentien lichamen op twee verschillende plekken gevonden. De lichamen van de overige vijftien werden niet aangetroffen. Ook niet toen in 1993 met behulp van een straaljager van de luchtmacht het gebied werd onderzocht. Sinds kort is het onderzoek nieuw leven ingeblazen. Het ISRT doet met behulp van nieuwe technieken onderzoek op het ongeveer veertig hectare grote terrein.
Staking
De fusillade van de 34 onschuldigen was het bloedige einde van een staking. “Het was op 3 mei 1943”, liet Ella Postema eerder aan OOG Tv weten. “Mijn vader Jan Postema werd neergeschoten op de Grote Markt door de Duitse bezetter. Zijn lichaam zou urenlang op de Markt blijven liggen. Als boodschap aan de Stadjers.” De aanleiding voor het neerschieten van Postema voert terug naar een maand eerder. “In april 1943 riep Friedrich Christiansen, de Wehrmachtsbefehlshaber in den Niederlanden, de Nederlandse militairen die in mei 1940 gevochten hadden tegen de Duitse troepen, op zich te melden voor Arbeitseinsatz in Duitsland.”
Tekst gaat verder onder de audioplayer:
Een interview met Ella Postema dat in 2012 is opgenomen
“De Duitsers waren furieus”
Die oproep sloeg in als een bom. Vanuit Londen werd er door de Nederlandse regering gereageerd met een manifest dat opriep tot staken. “Op het landbouwbedrijf van mijn vader in Roden werd, net als op zoveel andere plaatsen in het noorden en oosten van het land, vervolgens gestaakt. De Duitsers pikten dit niet en startten een vergeldingsactie. Op 3 mei werd mijn vader, net als een aantal andere belangrijke inwoners opgepakt en naar het Scholtenhuis gebracht. Na een vluchtpoging werd hij op de Grote Markt neergeschoten.”
Brute strafexercitie
Aan de staking deden een half miljoen mensen mee. De Duitse autoriteiten probeerden dit verzet te breken door honderden stakers af te voeren naar strafkampen. Bijna tweehonderd stakers werden standrechtelijk geëxecuteerd. In Groningen was SD-officier Johann Mechels met deze taak belast. Zijn strafexercitie was bruut en niets ontziend en leidde tot de dood van 34 personen. Waaronder Postema. De lichamen werden begraven in anonieme massagraven op Appèlbergen dat toen een militair oefenterrein was.
Hulp van kleindochter van SD-officier
Bij het onderzoek krijgt het ISRT hulp van een opmerkelijk persoon: de kleindochter van Sicherheitsdienst-officier Mechels. Toen de kleindochter ontdekte wat haar opa heeft gedaan heeft ze besloten uit schuld het oorlogsverleden boven water te krijgen. Het ISRT maakt ondertussen ook gebruik van de nieuwste zoektechnieken. Inmiddels heeft dit geleid tot drie nieuwe plekken op het terrein waar mogelijk een massagraf zou kunnen liggen.
“Massagraf zonder lichamen aangetroffen”
“Wij hebben een aantal plekken gelokaliseerd waarvan wij denken dat er een graf zou kunnen liggen”, laat Evander Broekman van het ISRT in het NC Magazine weten. “Op basis van onder andere historische data, locatie, vegetatie en bodemstructuur. Vervolgens gaan we kijken of die locaties ook passen bij de historische feiten. Daar kan het onderzoek dat de kleindochter deed naar haar grootvaders oorlogsmisdaden ons bij helpen.” Vorige week is er voor het eerst gegraven. Daarbij is er ook een massagraf aangetroffen, alleen was deze rechthoekige kuil leeg. Er werden geen lichamen aangetroffen.
Het onderzoek zal echter de komende tijd verder gaan. De hoop bij de nabestaanden is dat de zoektocht succesvol zal zijn zodat dit deel van de oorlog eindelijk afgesloten kan worden.
