Het was zaterdag vijf jaar geleden dat Elfstedentochtlegende Jan Uitham op 94-jarige leeftijd overleed. De eerste straat die naar de schaatser vernoemd wordt laat echter nog altijd op zich wachten. Of is het vernoemen van de ijsbaan op Kardinge een betere optie?
“Ik had een goede band met Jan”, vertelt Johan Fehrmann van Beijumnieuws. “In de laatste jaren van zijn leven heb ik hem regelmatig bezocht. Hij was een waar uithangbord voor Groningen en een baken van optimisme, eerlijkheid, humor en sportiviteit. Hij had ook altijd van die prachtige, gevleugelde uitspraken. In de laatste jaren ging het qua gezondheid wat slechter en hij vertelde mij eens: ik leef in blessuretijd, maar dan worden wel de mooiste doelpunten gemaakt. Dat was echt typisch Jan Uitham.”
Jan Uitham
Uitham werd geboren op 2 januari 1925 in Noorderhoogebrug. Bij de barre Elfstedentocht van 1963 werd hij tweede achter Reinier Paping. De tocht werd slechts door 129 schaatsers uitgereden. In juni 2009 kreeg Uitham een koninklijke onderscheiding. Dit gebeurde bij de presentatie van het boek Jan Uitham – Tjonge, wat een kerel. De voormalig landbouwer, badmeester en gemeenteambtenaar werd benoemd tot lid in de Orde van Oranje-Nassau. Hij overleed op 20 april 2019 in Ten Boer.
Johan Fehrmann: “Amsterdam heeft de Jaap Eden-baan, Groningen de Jan Uitham-baan?”
Fehrmann: “Ik herinner mij de uitvaart nog heel goed. De kist met daaronder zijn scheuvels. Het was een glorieuze Groninger. Over de dood zei hij eens tegen me, als ik overlijd dan heeft de opperscheidsrechter mij naar huis gehaald.” Toch bevreemdt het Fehrmann dat er nog geen enkele straat naar de schaatslegende vernoemd is. “In mijn omgeving ging het hier toevallig de laatste tijd over. Bekenden vroegen aan mij of ik ook wist of dit ging gebeuren. Maar niets wijst daarop. En toch zou het mooi zijn. Een straat of een sportcentrum of misschien de ijsbaan op Kardinge? Amsterdam heeft de Jaap Eden-baan, Groningen de Jan Uitham-baan? Dat verdient hij toch? Kom op Groningen, denk ik dan.”
Topsportzorgcentrum
En toch zijn er de afgelopen jaren wel pogingen gedaan. Ook pogingen die geslaagd zijn. Zo rijdt er bijvoorbeeld een trein van vervoersbedrijf Arriva rond met daarop de naam Jan Uitham. En op de ijsbaan in Kardinge is er een bruggetje naar de schaatser vernoemd. Daarnaast heeft de Partij voor het Noorden geprobeerd om het Topsportzorgcentrum in Corpus naar Uitham te vernoemden. Dit mislukte.
Leendert van der Laan (Partij voor het Noorden): “Niet meer dan logisch om de ijsbaan naar Jan te vernoemen”
Leendert van der Laan is fractievoorzitter van deze partij in de gemeenteraad. “De toekomst van de ijsbaan op Kardinge is onzeker. Maar als het lukt om de ijsbaan te behouden dan lijkt het mij niet meer dan logisch om deze baan naar Jan te vernoemen. Daar hoeven we volgens mij niet over te discussiëren.” Wat de partij betreft blijft de schaatsbaan ook bestaan. “Vanuit Provinciale Staten hebben we een agenderingsverzoek ingediend. We willen dat er samen met de gemeente en de provincie Drenthe onderzocht gaat worden wat de financiële mogelijkheden zijn. Niet dat we direct daarbij naar het geldpotje van de provincie gaan kijken maar dat je misschien vanuit Nij Begun iets kunt realiseren. We willen echt het gesprek daar over gaan voeren en we zullen hiervoor ook een motie in gaan dienen.”
“Bij de Tocht van 1963 had hij eerste kunnen worden”
Uitham was erelid bij de politieke partij en was bij de laatste vijf verkiezingen lijstduwer. Van der Laan: “Ik leerde hem in 2002 kennen. Jan was een buitengewoon bijzondere man. En de gevleugelde uitspraken die al even genoemd werden, die herken ik zeer zeker. Hij hoefde daar ook niet lang over na te denken. Wat hij zei deed hij ook altijd in een breed algemeen belang, hij deed het niet voor zichzelf. En dat ik hem leerde kennen was bijzonder. Ik ben zelf opgegroeid in een dorpje in de buurt van Hurdegaryp in Friesland en hoorde thuis vaak de heroïsche verhalen over de tocht van 1963. Het verhaal dat hij toen eerste had kunnen worden, maar toen zijn maatje Jeen van den Berg bij Aldtsjerk tegen een brugpijler botste, hij er voor koos om Jeen op sleeptouw te nemen. Dat ik Jan leerde kennen betekende dan ook veel voor mij.”
“De ijsbaan verdient zijn naam op de gevel”
Kort voor zijn overlijden sprak Van der Laan nog met hem: “Ik ben toen naar Ten Boer gegaan waar hij woonde. Hij stond op de lijst als lijstduwer. We hebben toen gesproken over het feit of hij zich realiseerde waar hij voor tekende. Dat wist hij ontzettend goed. Het was een hele positieve man. Als we de ijsbaan op Kardinge kunnen behouden dan verdient het gebouw zijn naam op de gevel. Bij mijn fractie is daar geen twijfel over mogelijk.”
