Kan spraak een psychose voorspellen? Het UMCG gaat het onderzoeken

Mensen met een psychose hebben een bepaalde manier van denken. Volgens het UMCG zijn aanwijzingen daarvan terug te vinden in hun spraak. Psychiater Iris Sommer wil die manier van spreken gaan vangen in een model, waarmee hulpverleners kunnen voorspellen dat iemand opnieuw last van een psychose gaat krijgen.

Samen met een Europees team van hersenwetenschappers, linguïsten en experts in kunstmatige intelligentie (AI) gaat Sommer uitzoeken of spraak een voorspeller kan zijn voor psychose. De Europese Onderzoeksraad heeft er tien miljoen euro voor over. Patiënten die eerder een psychose hebben gehad, stoppen vaak met medicatie als de symptomen lange tijd voorbij zijn. “Daarom willen we patiënten nu alleen behandelen als de verschijnselen terug lijken te komen”, aldus Sommer. “Dit noemen we targeted treatment. Maar daarvoor hebben we goede voorspellers van zo’n terugval nodig.’

Volgens Sommer zijn er aanwijzingen dat hetgeen wat patiënten zeggen (en hoe ze het zeggen) een goede weerspiegeling kan zijn van wat ze denken: ze vertellen een verhaal met langere pauzes, zijn snel afgeleid en praten vaak over hetzelfde onderwerp. “We gaan nu onderzoeken of zulke spraakafwijkingen inderdaad overeenkomen met iemands psychotische gedachten en of we op basis van de manier van praten kunnen voorspellen of iemand weer een psychose ontwikkelt.”

Een speciaal stuk software moet gaan zorgen voor herkenning van veranderingen in spraak. Sommer: “In de app laten we mensen wekelijks een afbeelding of een verhaal zien en zij spreken hun reactie daarop in. Die reactie gaan wij analyseren en we kijken of er bepaalde kenmerken inzitten. Met de opnames trainen we een persoonlijk taalmodel met kunstmatige intelligentie.” Er worden ook hersenmetingen gebruikt om de patronen te herkennen. Ook wordt er gekeken naar spraakveranderingen in verschillende fasen van de psychose, aldus Sommor: “We kijken naar de veranderingen van één persoon over een bepaalde tijd. Als het lukt om te zien dat en hoe spraakveranderingen een psychose voorspellen, kunnen we in de toekomst eerder zien dat iemand weer risico loopt om een psychose te krijgen. Dit kan artsen meer tijd geven om de behandeling van een patiënt aan te passen en in het beste geval een terugval te voorkomen.”