Waar men in het verleden in de stad stilstond bij de atoombom op Hiroshima is het zondag bij het monument op het Hereplein vooral stil. Zondag is het precies 78 jaar geleden dat de havenstad Hiroshima in Japen gebombardeerd werd met de uraniumbom Little Boy.
De afgelopen jaren stond men bij het anti-kernwapenmonument in de stad regelmatig stil bij de gebeurtenis. Zo werd er in 2019 een culturele week gehouden onder de naam ‘After Hiroshima’. Tijdens deze week werd er aandacht besteed hoe kunstenaars, schrijvers, filmmakers en activisten reageerden na het bombardement op Hiroshima, en hoe men zich tegenwoordig verhoudt tot het nucleaire vraagstuk. “Op deze zondag is het echter rustig”, beschrijft een fotograaf de situatie. “Geen bloemen, geen activiteiten, geen mensen. En eigenlijk is dat misschien wel vreemd, aangezien het kernwapenvraagstuk actueler is dan ooit.” Daarmee doelt de fotograaf op de situatie in Oost-Europa.
Eerste anti-kernwapenmonument
Het anti-kernwapenmonument in de stad is bijzonder. Bij de realisatie in 1985 was het kunstwerk het eerste monument dat in Nederland werd opgericht als protest tegen de kernwapenwedloop. In de jaren tachtig, tijdens de hoogtijdagen van de Koude Oorlog, waren de discussies rondom kernwapens en kernenergie hevig. In Amsterdam en Den Haag vonden massale demonstraties plaats. De gemeenteraad van Groningen stemde in december 1982 in met een voorstel van de PvdA om een protestmonument te realiseren.
Kunstwerk van Hugo Hol
In 1 november 1985 werd het monument geïnstalleerd. Dat gebeurde op een symbolisch moment, omdat op die dag door de ministerraad gedebatteerd werd om 48 kruisraketten te plaatsen in Woensdrecht. Het kunstwerk dat op het Hereplein is te vinden is een beeldhouwwerk gemaakt door Hugo Hol. Het bestaat uit een kubusframe van gedeukt en gekarteld messing, met daarin een kleinere kubus van zwart Belgisch hardsteen. Met het kunstwerk heeft Hol de abstracte verbeelding van het probleem van kernbewapening proberen te uiten. Dit gebeurt dus door een tegenstelling van twee geometrische vormen te laten zien.
Pact tegen kernwapens
In de afgelopen jaren wist men het monument regelmatig te vinden. Zo sloot Groningen zich als gemeente in 2020 aan bij een pact tegen kernwapens. Burgemeester Koen Schuiling (VVD) ondertekende in dat jaar het ICAN Cities Appeal. Dit is een wereldwijd verband van gemeenten die zich tegen kernwapens uitspreken. Een jaar later vond bij het monument de aftrap plaats van de bijeenkomst voor de Vrede. Onder aanvoering van de burgemeester werd aandacht gevraagd voor de internationale strijd tegen kernwapens. Bij deze gebeurtenissen zocht men regelmatig het monument op.
Atoombom op Hiroshima
In het begin van de Tweede Wereldoorlog begonnen de Amerikanen aan het Manhattanproject. De Amerikanen hadden er lucht van gekregen dat nazi-Duitsland een bom aan het ontwikkelen was waarmee complete steden konden weggevaagd worden. Het Duitse project is nooit echt van de grond gekomen. De Amerikanen lukte het wel om een dergelijke bom te ontwikkelen en om voldoende splijtbaar materiaal te produceren voor zo’n bom. De inzet van zo’n bom leek met de capitulatie van Duitsland niet meer nodig. In Azië gaf het Japanse Keizerrijk zich echter niet gewonnen.
.
Op 6 augustus 1945 vloog een Amerikaanse B-29 bommenwerper van Tinian naar Hiroshima en wierp de uraniumbom genaamd ‘Little Boy’ boven de stad af. De explosieve energie bedroeg ongeveer 63 terajoule, wat overeenkomt met 15 kiloton TNT. Tijdens de aanval had de stad ongeveer 255.000 inwoners. Toen Little Boy om 8.15 uur explodeerde, kwamen vrijwel direct 78.000 mensen om het leven als gevolg van de enorme drukgolf en de intense hitte die bij de explosie vrijkwam. Op 9 augustus was een tweede kernbom op de stad Nagasaki nodig om het Japanse Keizerrijk onvoorwaardelijk te laten capituleren.
