Vaak schaamte bij laaggeletterdheid: “Ik ben Nederlander, dan verwachten anderen dat ik dat gewoon zou moeten kunnen”

Uit cijfers blijkt dat 12% van de Nederlanders laaggeletterd is. In Groningen blijkt dit wat lager te zijn, rond de 9 tot 10%. Dat vertelt Annemiek Kwant, coördinator Laaggeletterheid en digitalisering van het Forum.

De reden voor het verschil is volgens haar dat in onze gemeente meer hoogopgeleide mensen wonen, in de vorm van studenten. Wat wel erg opvalt, is dat de groep laaggeletterde jongeren tussen de 16 en de 30 jaar groter is dan in de rest van Nederland.

Laaggeletterdheid gaat niet alleen over lezen

Laaggeletterdheid komt procentueel meer voor onder mensen die Nederlands als moedertaal hebben. Dit komt vooral doordat mensen met een migratieachtergrond sneller geneigd zijn om hulp te vragen, aldus Kwant. Overigens gaat het bij laaggeletterdheid niet alleen om taal, dus moeite met lezen en schrijven, maar ook om gebrek aan computervaardigheden en het gebruik van internet. Mensen kunnen vaak wel lezen en schrijven, maar hebben bijvoorbeeld moeite met brieven van de overheid, voorlezen aan kinderen of kleinkinderen, het volgen van de ondertiteling op TV, enz.

Schaamte en taboe

Laaggeletterdheid blijft vaak onzichtbaar, omdat mensen zich ervoor schamen. Vooral de mensen die Nederlands als moedertaal hebben. Volgens Kwant denken die vaak ‘dat ze het toch wel zouden moeten kunnen als Nederlander’. Dit gaat soms zelfs zover dat ze het voor hun eigen partner of kinderen verborgen houden. Dit kan er dan voor zorgen dat ze de enige zijn, terwijl dit juist een veelvoorkomend probleem is en het in hun directe omgeving vaak voorkomt dat één op de vijf mensen ook laaggeletterd is.

Wat ook kan gebeuren is dat partner, kind, of goede vriend/vriendin meehelpt het probleem verborgen te houden. Zij helpen dan door de brieven voor te lezen, of voor deze persoon te schrijven.

Mensen met een migratieachtergrond hebben deze schaamte vaak niet, omdat ze toch al bezig zijn de taal onder de knie te krijgen. Zij stappen daarom sneller op hulpverlening af, waardoor dit laaggeletterdheid als probleem bij hen minder vaak voorkomt.

Aanpak van het probleem

De politiek heeft steeds meer aandacht voor laaggeletterdheid, constateert Kwant. Zo heeft de gemeente Groningen een plan voor de aanpak hiervan opgesteld voor nu tot en met 2024. Zij ziet ook dat er steeds meer geld voor wordt vrijgemaakt.
Dit is tot nu toe op de korte termijn, maar ze verwacht dat voor de langere termijn binnenkort ook maatregelen volgen omdat dit een plek heeft veroverd op de politieke agenda’s.

Ze roept iedereen die moeite heeft met lezen, schrijven en computervaardigheden om over de schaamte heen te stappen. Deze mensen kunnen terecht bij de diverse bibliotheken in de gemeente en ook in de rest van Nederland. Daar is altijd iemand aanwezig die kan doorverwijzen naar beschikbare cursussen of kan helpen met een op maat samengesteld traject om het probleem de wereld uit te helpen.

Annemiek Kwant, coördinator Laaggeletterdheid en digitalisering van het Forum, was te gast bij de OOG Ochtendshow. Zij vertelde meer over de huidige stand van zaken en hoe dit wordt aangepakt.