Stolpersteine. Op verschillende plekken in de gemeente kom je ze tegen. Klinkers met daarop een messingplaatje met de naam van een persoon die door toedoen van de Duitse bezetter om het leven is gebracht tijdens de Tweede Wereldoorlog. Leerlingen van het CSG Wessel Gansfort zijn de afgelopen weken bezig geweest met een project om deze mensen een gezicht te geven.
“Dit project is vier weken geleden begonnen”, vertelt geschiedenisdocent Koos Sikkema van de school. “De Tweede Wereldoorlog is een belangrijk thema in de moderne geschiedenis. Het is een ijkpunt. En dat willen we onze leerlingen graag meegeven. Daarom ben ik samen gaan werken met mijn collega Johannes Posthumus. Hij geeft aardrijkskunde op school. En we hebben een project bedacht dat vakoverstijgend is. Wat betekent dat? Nou, dat je verschillende ingrediënten van beide vakken in het project stopt, waarbij door het combineren, je meer uren voor het project krijgt. Op het Wessel doen we dat vaker, maar in onderwijsland is het behoorlijk uniek.”
Posters
En dat project bestaat uit een expositie die deze week plaatsvindt in de Synagoge in de Folkingestraat. “Scholieren hebben posters gemaakt waarmee ze als het ware de persoon achter een struikelsteen in beeld hebben gebracht. En daarbij is deze expositie het summum. De posters worden gepresenteerd, waarbij het publiek welkom is. Vanavond was de eerste avond, en ik ben tevreden hoe dat verlopen is. Er waren flink wat bewoners uit de Schilderswijk, en ook familieleden van de scholieren kwamen langs.”
“Mensen in beeld brengen”
In de Schilderswijk woonde bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog een groot aantal Joodse families. Tijdens de oorlogsjaren zouden 263 wijkbewoners weggevoerd en vermoord worden. “Vier weken geleden zijn we begonnen met een introductiefilmpje van het boek ‘Sprekende Stenen. Stolpersteine in de Schilderswijk’. Daarna kregen de scholieren de opdracht om de mensen achter de stenen in beeld te brengen. Daarbij is bijvoorbeeld gebruik gemaakt van digitale hulpmiddelen, van archieven en van boeken. Ook hadden we graag gezien dat ze contact zouden zoeken met organisaties en instanties, maar hier was helaas wat te weinig tijd voor.”
“Het gebeurde in onze stad, je kunt er zo naar toe lopen”
Sikkema noemt het belangrijk om de personen uit te lichten. “Je kunt heel lang vertellen over de oorlog. Maar een persoon, een individu, maakt het echt. Je kunt je er dan in verplaatsen. Waarbij we het hebben over situaties, over geschiedenis, waar je zo naar toe kunt lopen. Het is in onze stad gebeurd. Maar de tijd maakt het abstract, het is lang geleden.” De vraag is of dat waar is. Want ook in de recente geschiedenis vonden genocides plaats. In de jaren negentig in Srebrenica bijvoorbeeld. Maar ook vorig jaar in Boetsja, in Oekraïne. Sikkema: “Daar besteden we ook zeker aandacht aan. En het zijn gebeurtenissen die de leerlingen ook herkennen. Maar wat er in Groningen is gebeurd, dat is hun eigen omgeving. Het gaat om mensen, om stadsgenoten, die tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoord zijn.”
“Eén van de mensen die we een gezicht hebben gegeven blijkt familie te zijn”
Volgens de docent heeft de opdracht indruk gemaakt: “Kinderen zijn levenslustig, waarbij je zo nu en dan als docent de orde moet handhaven. Maar dit project heeft gefascineerd. Er is ontzettend goed werk geleverd. Er zijn mooie dingen gemaakt. En soms komt het dichtbij. Vanavond hadden we de eerste presentatie. En dan wordt ontdekt dat één van de mensen die we een gezicht hebben gegeven, familie is van één van de scholieren. Diegene zijn moeder wees ons daarop. Dat er aan die tak van de stamboom familie zit. En dan komt het dichtbij. En dat is ook de kracht van dit project. Er zijn verschrikkelijke dingen gebeurd tijdens de Tweede Wereldoorlog, en dat mogen we nooit vergeten.”
Ook woensdagavond en vrijdagavond vinden er nog presentaties plaats in de Synagoge. Deze kunnen door geïnteresseerd bezocht worden.
