Column Benno de Jongh | Wakker

Vrijwel elke sociaal-culturele hype die we in de Verenigde Staten zien, waait vroeg of laat over naar Nederland. Ze landen eerst met de nodige tamtam in Amsterdam, om met een paar jaar vertraging ook in Groningen terecht te komen. Sommige trends verdwijnen weer, van anderen zijn we voorlopig nog niet af. Tot die laatste categorie behoort woke.

Woke is een blijvertje. Volgens de aanhangers van deze veelomvattende ideologie ben je ‘wakker’ wanneer je strijdt tegen onrecht, ongelijkheid en discriminatie van minderheden. In praktijk betekent woke meestal het op intimiderende en beschuldigende toon kritiek uiten op politieke incorrectheid. In Groningen zien we de kenmerken van deze beweging voorlopig vooral aan de RUG.

Nu hoor ik u zeggen: er is toch niets mis met maatschappelijk betrokken studenten die strijden voor hun idealen? Nee, op zichzelf niet. Dat studenten in woord en gebaar vechten tegen vastgeroeste instituties is van alle tijden. Ook in de jaren 60 en 70 gingen activistische studenten de barricade op en riepen luidkeels om verandering. Het grote verschil is dat het woke-denken binnen een decennium sterk geïnstitutionaliseerd is aan universiteiten zoals de RUG.

Sommige eisen van de woke-activisten zijn logisch, zoals het rolstoelvriendelijk maken van gebouwen of een gelijke verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke hoogleraren. En of we het nou aan de woke-beweging te danken hebben of niet: onlangs werden portretten van vrouwelijke hoogleraren opgehangen aan de muur van het Academiegebouw, zodat het behang nu iets minder oud en grijs is. Een hele verbetering. Natuurlijk moeten seksisme, geweld en racisme keihard worden aangepakt en zoveel mogelijk worden voorkomen. Op dat gebied zijn institutionele veranderingen nog steeds noodzakelijk. Voor deze zaken wordt echter al lange tijd gepleit, ook voordat woke bestond. Het zijn de vele andere demands, zoals het in woke-taal heet, die op gespannen voet staan met een open wetenschappelijk klimaat.

Zo worden er vraagtekens gezet bij bepaalde kunst, moeten personeelsadvertenties de juiste pronouns bevatten en worden namen van gebouwen of zalen verdacht gemaakt. Sprekers worden gecanceld en in het curriculum van de studie filosofie moet het aandeel percentage blanke, nee sorry witte filosofen, omlaag. Intussen zijn de termen diversiteit en inclusiviteit niet meer weg te denken aan de RUG. Het zijn vaag gedefinieerde concepten die in allerlei officiële beleidsstukken en uitingen terugkomen. Bestuurders zijn bang dat ze niet meegaan met hun tijd. Of nog erger, dat ze worden uitgemaakt voor racist.

Diversiteit, inclusiviteit en andere codewoorden moeten ook voorkomen in aanvragen voor wetenschappelijk onderzoek, anders kan je als onderzoeker fluiten naar je centen. Bepaalde woorden moet je gebruiken, andere mag je niet meer gebruiken. ‘Taal is een levend organisme’, wordt dan vaak gezegd. Jawel, maar taal is ook iets waar we trots op mogen zijn en zorgvuldig mee om moeten gaan. Woorden verbieden is vergelijkbaar met boeken verbranden. De taalpolitie is misschien wel de engste eenheid binnen het corps van de campuspolitie. Door commerciële motieven en onder het mom van inclusiviteit is Engels de voertaal geworden op de RUG. Als het gaat over belangrijke thema’s als racisme en emancipatie, is zorgvuldigheid geboden. Dan helpt het niet dat sommige mensen een taal maar ten dele machtig zijn, maar daar hebben de zelfbenoemde wakkeren geen boodschap aan.

Dat alles in het Engels gaat, is geen toeval. Want woke-studenten nemen zo’n beetje alles één op één over van de Amerikaanse actiegroep Black Lives Matter. Ironisch genoeg is onder deze groep studenten diversiteit ver te zoeken. Het gaat meestal om buitenlandse studenten van de faculteit geesteswetenschappen die uit welgestelde families komen. De voldoening om bepaalde instituten je wil op te kunnen leggen, werkt zo verslavend dat deze woke-studenten telkens met nieuwe eisen komen. Dat doen ze op hoge toon, want op social media hebben ze geleerd dat je door hard te schreeuwen de meeste aandacht kan trekken. Het eisenpakket van de activisten streeft niet naar gelijkheid, maar naar uitsluiting van andersdenkenden. Mensen die in communistische heilstaten hebben gewoond zeggen niet voor niets dat de morele superioriteit en intimidatie hen doet denken aan het communisme.

De activisten maken rectoren verwijten van institutioneel racisme, iets waar je je maar moeilijk tegen kunt verdedigen. Als het bestuur van de RUG al niet gestuurd wordt door het ministerie of aan zelfcensuur doet, dan is er altijd nog het geschreeuw van een klein clubje activisten. Zoals in 2021, toen een groepje studenten het bestuur van de RUG opriep om rechtsgeleerde en oud-FvD senator Paul Cliteur te desinviteren of cancellen. De RUG aarzelde, maar zei uiteindelijk schoorvoetend dat Cliteur toch welkom was. Er was een tijd dat maatschappelijk betrokken studenten en de universiteit een open wetenschappelijk debat met een ideologische tegenstander omarmden.

Zo erg als bij de Universiteit van Amsterdam is het aan de RUG nog niet, maar het is ijdele hoop om te denken dat we in Groningen verstoken blijven van een steeds verder toenemende politieke correctheid. De RUG zou haar ogen op de bal moeten houden en niet mee moeten gaan met het intellectueel lege, doch gevaarlijke woke. Door de afstand naar de Randstad – en het daardoor in Groningen beperkte aantal Angelsaksische studenten, de luidruchtigste groep – is de grootste gekkigheid ons voorlopig bespaard gebleven. Maar het lijkt een kwestie van tijd tot ook hier docenten aanvaringen krijgen met overgevoelige en intolerante studenten die claimen last te hebben van microagressie of racisme. De RUG moet oppassen voor verdere vervreemding van haar eigen beginselen, alsmede vervreemding van de rest van de maatschappij.

Benno de Jongh is freelance journalist, onder meer bij RTV Noord en voor verschillende schaakwebsites en -bladen. Benno schrijft wekelijks een column over een relevant onderwerp uit de gemeente Groningen. Heb jij een goed onderwerp waar Benno aandacht aan moet besteden? Of wil je iets kwijt over de columns? Stuur dan een mail naar benno@oogtv.nl