Kansen in kandidatuur Stad als culturele hoofdstad, maar hoge kosten zijn dilemma

Groningen ziet mogelijkheden om zich kandidaat te stellen voor de titel Culturele Hoofdstad van Europa in 2033. Dat laat het gemeentebestuur weten naar aanleiding van een motie van gemeenteraad van afgelopen zomer. Toch waarschuwt het gemeentebestuur dat de plannen miljoenen kosten en dat er geen enkele garantie is dat de stad ook echt wint.

De oproep kwam van D66 en kreeg steun van VVD, Partij voor de Dieren, GroenLinks, Student & Stad en PvhN. In juli dienden de fracties met succes een motie in, die het college opdracht gaf uit te zoeken of Groningen geschikt is als kandidaat en wat daar allemaal bij komt kijken.

Veel voordelen, ook als Stad niet wint

Elk jaar benoemt de Europese Commissie twee steden tot Culturele Hoofdstad van Europa. In 2033 is Nederland weer aan de beurt om een stad voor te dragen, samen met Italië. Eerder kregen Amsterdam, Rotterdam en Leeuwarden de titel. De gemeente ging de afgelopen maanden met hen in gesprek en praatte ook met steden (zoals Maastricht en Eindhoven) die zich tevergeefs kandidaat stelden.

Volgens het college blijkt uit de gesprekken dat alleen al kandidatuur een grote impuls geeft aan de stad én de regio, zowel economisch als qua imago van Groningen. Ook zou het programma kunnen bijdragen aan herstel en toekomstperspectief rond de aardbevingsschade en nieuwe projecten als de nieuwe popzaal en het Niemeyer-gebied een boost geven.

Grootste struikelblok: geld

Maar het college is tegelijk duidelijk: de risico’s zijn groot. De voorbereiding van een kandidaatstelling kost veel tijd, organisatiekracht en vooral veel geld. Dat geld zit in Groningen vaak niet bij de betrokken instellingen, alleen bedrijven zouden een duit in het zakje kunnen doen.

Daarnaast is er geen enkele garantie dat Groningen wint en zelfs als Stad wél wint, blijft het een groot en langdurig project dat tot ver na 2033 geld kost, stelt het gemeentebestuur. Bovendien zijn belangrijke projecten in 2033 waarschijnlijk nog niet klaar, zoals het Suikerterrein en delen van de nieuwe culturele infrastructuur.

De totale kosten van een Culturele Hoofdstad verschillen sterk per stad. Eindhoven kwam eerder uit op 144 miljoen, terwijl Leeuwarden begon met 74 miljoen euro. De Friese hoofdstad en de buurtprovincie besteden uiteindelijk een slordige 100 miljoen plus.

De baten voor Groningen kunnen groot zijn. Maar in het verleden varieerden de opbrengsten sterk per stad. Leeuwarden en Friesland hielden er tussen de 200 en 300 miljoen euro aan over door extra bezoekers, extra overnachtingen, tijdelijke banen en exposure voor de regio op de langere termijn. In vergelijking met de kosten is dat dus wel een winsituatie, blijkt uit een snelle analyse uit het Stadhuis: elke geïnvesteerde euro levert twee tot drie euro op in de regio.

Alleen doen wat nu al nuttig is

Het college vindt de resultaten positief genoeg om verder te kijken en wil nu, samen met de provincie, verder onderzoeken hoe de kandidatuur er precies uit zou zien, wie eraan meewerkt en hoe het betaald kan worden.

De uitkomsten van de nieuwe verkenning worden in het tweede kwartaal van 2026 aan de gemeenteraad gepresenteerd. Pas daarna besluit de politiek of Groningen zich daadwerkelijk gaat aanmelden voor de titel Culturele Hoofdstad van Europa 2033.