Geminiden-meteorenregen bereikt komend weekend hoogtepunt: “85 meteoren per uur”

Het loont om in het weekend van 13 en 14 december naar de hemel te kijken. Volgens sterrenkundige Jeffrey Bout wordt in de nacht van zaterdag op zondag het hoogtepunt bereikt van de Geminiden-meteorenregen. Bout is van plan om met een grote sterrenkijker bij het Beijumerbos te gaan zitten, waarbij iedereen mag aanschuiven.

Jeffrey, wat is de Geminiden-meteorenregen?
“Ik zeg altijd dat je twee keer per jaar naar vallende sterren kunt kijken. In de media zie je soms wel berichtjes over andere sterrenregens die de moeite waard zouden zijn. Maar als ik op persoonlijke titel reageer, dan verwijs ik altijd naar de Perseïden in augustus en de Geminiden in de winter. Gebeurt er dan in het rest van het jaar niks? Natuurlijk wel. Maar je moet jezelf afvragen of het de moeite waard is om naar tien vallende sterren per uur te kijken. Dit weekend bij de Geminiden zitten we op 85 per uur. We hebben het echt ergens over. En op voorhand lijken de omstandigheden ook erg goed: er is geen maan aanwezig, waardoor het goed donker wordt. Nu moeten we hopen dat de bewolking geen roet in het eten gaat gooien.”

De Geminiden zijn altijd in december te zien?
“Dat klopt. De Geminiden is een jaarlijkse, actieve meteorenzwerm. Deze passeert elk jaar, tussen ongeveer 7 en 16 december de aarde. De piek, waarbij de meeste vallende sterren te zien zijn, wordt rond 13 of 14 december bereikt. En natuurlijk bedoel ik met vallende sterren dat er niet daadwerkelijk sterren vallen: het lichtspektakel dat we gaan zien wordt veroorzaakt door gruis dat verbrandt in onze atmosfeer. De stofdeeltjes zijn afkomstig van de asteroïde Phaethon. Dit is een een kleine planeet die voorheen een komeet was, maar niet meer actief is.”

Er is dus veel te zien, en jij bent van plan om naar het Beijumerbos te gaan…
“Dat klopt. Ik houd een slag om de arm. Stel dat het heel slecht weer is: het regent of het is zwaar bewolkt, dan gaat het niet door. Maar bij heldere omstandigheden wil ik rond 21.00 uur op zaterdag 13 december in het Beijumerbos zijn, bij het kunstwerk van Gjalt Blaauw. Daar wil ik samen met belangstellenden de sterrenhemel gaan bekijken. Ondertussen ga ik vertellen over wat er zoal te zien is. Het hoogtepunt van de Geminiden wordt overigens in de tweede helft van de nacht naar zondag verwacht. Maar ook om 21.00 uur zal er al genoeg te zien zijn: zo’n dertig vallende sterren per uur. Rond middernacht gaat dit aantal naar zeventig.”

Nu trek je er vaker op uit naar locaties waar geïnteresseerden aan kunnen schuiven. Vaak ook in combinatie met meerdere dingen die zichtbaar zijn. Is dat dit keer ook zo?
“Er is in deze periode meer te zien. Op dit moment zijn er twee planeten zichtbaar: Jupiter en Saturnus. Saturnus kennen we als de planeet met de ringen. Op dit moment zijn die ringen bijna niet zichtbaar. Dat komt omdat we vanaf de aarde precies tegen de zijkant aankijken. Enkele weken geleden was dit op zijn kleinst, en momenteel is het flinterdun. Het is nauwelijks te zien. En dat is een bijzondere gebeurtenis. Zoiets gebeurt slechts eens in de veertien jaar. Dit komt omdat het 28 jaar duurt voor Saturnus om de zon draait. Bijzonder dus!”

We gaan langzaam richting de Kerstdagen, en daarmee onlosmakelijk verbonden is de ‘Ster van Betlehem’. Hoe zit dat precies?
“Dat is een leuke vraag. Als je het hebt over iets dat in deze periode zichtbaar is: dat is niet zo. De Ster van Betlehem is de Bijbelse ster die volgens het Evangelie van Mattheüs de drie Wijzen uit het Oosten naar de geboorteplaats van Jezus in Betlehem leidde. Maar wat veroorzaakte dit heldere licht? Is er een natuurlijke verklaring? Was er een samenstand tussen verschillende planten? Was er sprake van een supernova? De samenstand lijkt het meest plausibel te zijn. Mijn collega Peter Barthel doet hier onderzoek naar. Hij heeft ontdekt dat niet in het jaar 0 maar in het jaar 7 zo’n samenstand mogelijk is geweest. En wat leuk is om te vertellen: op woensdag 10 december geeft hij hier een lezing over in de Kruiskerk in Delfzijl. De lezing heeft als titel: ‘De Ster van Bethlehem: feiten, fictie of allebei?’ De avond begint om 19.30 uur.”

Op zaterdag 13 december dus wellicht een activiteit in het Beijumerbos. Het is dus verstandig dat mensen jouw kanalen goed in de gaten houden?
“Jazeker. Via mijn website houd ik de mensen op de hoogte. En wat nog handiger is: op de website kun je je aanmelden voor een mailalert. Als ik een activiteit organiseer, dan informeer ik de mensen via de e-mail. Op die manier ben je altijd op de hoogte. Overigens zijn er zaterdagavond meer activiteiten. Bij de Blauw Sterrenwacht op de Zernike Campus vindt in de avond een sterrenkijkavond plaats. Via de telescoop die daar staat kun je kijken naar Jupiter en Saturnus. Of je er ook sterren kunt gaan kijken, dat betwijfel ik: de locatie heeft veel kunstlicht, en dat is funest voor deze hobby.”