Een groep wetenschappers heeft het publieke debat over obesitas beïnvloed door onjuiste informatie te verspreiden over de maatschappelijke kosten ervan. Dat blijkt uit onderzoek van Zembla.
Acht gezondheidseconomen pleitten in mei via een manifest aan staatssecretaris Vincent Karremans voor meer maatregelen tegen obesitas. Zo moesten mensen met overgewicht eerder behandeld worden. Drie van de ondertekenaars verzwegen in het manifest dat ze naast hun aanstelling aan het UMCG werkzaamheden verrichten voor een fabrikant van afslankmedicatie.
“Dat is een schending van de gedragscode wetenschappelijke integriteit”, zegt Lex Bouter, emeritus-hoogleraar methodologie en integriteit tegen Zembla. Het UMCG erkent dat er sprake is van belangenverstrengeling: “We hebben geen signalen dat dit conflict of interest invloed heeft gehad op de inhoud van het manifest. Ook hebben we geen reden om te twijfelen aan de oprechte intenties van betrokken UMCG-onderzoekers bij het ondertekenen van het manifest. Echter, dit conflict of interest had bij het manifest duidelijk vermeld moeten worden.”
De acht gezondheidseconomen verwijzen in hun manifest naar een studie van de Universiteit Maastricht en het Partnerschap Overgewicht Nederland (PON). Daar zou uit blijken dat overgewicht de Nederlandse samenleving 79 miljard euro per jaar kost. Volgens de Groningse hoogleraar gezondheidseconomie Jochen Mierau is dit bedrag ‘een grote overschatting’ en heeft de Maastrichtse studie geen vergelijking gemaakt met de zorgkosten en het verzuim van mensen zónder obesitas. “Omdat je die twee bedragen niet van elkaar hebt afgetrokken, ontstaat ten onrechte het beeld dat die kosten 79 miljard euro zijn”, zegt Mierau in Zembla. De maatschappelijke kosten zouden uitkomen op maximaal 25 miljard euro.
De nieuwe generatie afslankmedicijnen beïnvloeden de hormoonhuishouding van de gebruikers waardoor ze minder honger ervaren en zich sneller verzadigd voelen. Daardoor eten ze minder en vallen af. Het zijn dure medicijnen die gebruikers nu vaak zelf moeten betalen, omdat ze nog niet vergoed worden. De afslankindustrie pleit ervoor de middelen op te nemen in het basispakket, maar het Zorginstituut, dat het kabinet hierover moet adviseren, trapte tot dusver op de rem.
Drie van de acht ondertekenaars blijken naast hun aanstelling aan het UMCG werkzaam te zijn voor consultancybureau Health-Ecore. Dat bureau werkt op dit moment voor farmaceut Lilly aan economische analyses die het bedrijf gaat indienen om zijn afslankmedicijn vergoed te krijgen. Maar deze werkzaamheden staan niet in het manifest vermeld en dat is in strijd met gedragscode.
De bewuste economen erkennen dat er sprake kan zijn van mogelijke belangenverstrengeling, maar volgens hen heeft dat geen invloed gehad op de inhoud van het manifest. Ook onderschrijven ze dat ze hun werkzaamheden voor Lilly hadden moeten vermelden in het manifest.
