Voedselbank: “Armoede is geen subonderwerp, landelijke politiek moet thema’s koppelen en initiatief nemen”

Het wettelijk minimum- en jeugdloon moeten omhoog en armoede moet gekoppeld worden aan thema’s als wonen, energie en zorg. In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen spreekt OOG met verschillende organisaties over de situatie in hun sector. Vandaag spreken we met Elly Pastoor van Voedselbank Gemeente Groningen.

Elly, hoe gaat het op dit moment bij de Voedselbank?
“We zien het aantal aanmeldingen toenemen. Dat komt mede doordat we gestart zijn met een ‘onder de radaractie’. We hebben posters en flyers in zes verschillende talen opgehangen. Ook hebben we verschillende vindplaatsen bezocht. Vanaf oktober 2024 tot nu heeft dat een toename van 120 huishoudens opgeleverd. Hebben we nu iedereen bereikt? Nee. Er zijn nog genoeg plekken in de gemeente waar wij onze aanwezigheid zichtbaarder zouden kunnen maken. En niet alleen in de stadswijken. Als we bijvoorbeeld kijken naar cijfers van de voormalige gemeente Haren. In de periode 2022/2023 waren daar 690 minimahuishoudens. Dat is 7,5 procent van het aantal inwoners. Daar zitten ongetwijfeld inwoners bij die baat zouden kunnen hebben bij voedsel van de Voedselbank. Het idee dat in Haren alleen “rijke stinkerds” wonen, om het plat te zeggen, klopt dus niet. Ook daar is nog een wereld te winnen.”

Hoeveel mensen maken op dit moment gebruik van de Voedselbank?
“Op 1 oktober 2025 maakten 576 huishoudens, dat zijn in totaal 1.160 monden, uit de gemeente Groningen gebruik van onze diensten Ik sprak afgelopen week met ons aanmeldteam en zij vertelden dat het erg druk
is. Mijn schatting is dat we nu op dit moment boven de 580 gezinnen zitten.”

Of jullie mensen kunnen helpen hangt af van de voorraden. Hoe staat het daar mee?
“We hebben op dit moment voldoende voorraad. Maar er is wel een komma. Om voldoende vers voedsel aan te kunnen bieden, eieren, groente, fruit, zuivel en vlees, zijn we bijvoorbeeld afhankelijk van supermarkten. Die supermarkten hebben het tegengaan van voedselverspilling ook op hun agenda gezet. Je kent misschien wel de 35 procent-acties. Zulke acties juich ik natuurlijk toe, maar het betekent wel dat wij minder geleverd krijgen. Ook een initiatief als ‘Too Good To Go’, dat pakketjes samenstelt uit overgebleven producten, werkt in die zin in ons nadeel. Supermarkten, maar ook onderwijsinstellingen en horecabedrijven, doen er van alles aan om verspilling tegen te gaan.”

Hoe lossen jullie dat op?
“Wij moeten dus producten inkopen. Daarvoor zijn we afhankelijk van voldoende financiële middelen. We zetten dus niet alleen in op donaties in natura, maar ook op financiële donaties. Op dit moment geven we zo’n 12.000 euro per maand uit aan verse producten. Op dit moment lukt dat nog, maar voor sommige producten begint het moeilijker te worden. Dus wie niet rijk is, moet slim zijn. Wij doen als voedselbank aan ruilhandel. We hebben goede contacten met andere voedselbanken. Het komt voor dat een voedselbank ruim in het vlees zit, en wij in aardappelen. We laden een van onze vrachtauto’s vol met aardappelen en rijden naar een voedselbank elders in het land om met een wagen vol vlees terug te komen. Zo komt Jan Splinter door de winter.”

Komende woensdag gaan we naar het stembureau. De afgelopen periode hebben er al verschillende debatten plaatsgevonden. Vind je dat armoede voldoende in het debat naar voren komt?
“Ik denk dat armoede wel wat meer aandacht zou mogen krijgen in het debat. Met name het onderwerp asiel en migratie overheerst als hoofdthema. Ik denk dat gezien de problemen en uitdagingen die wij als Voedselbank zien je armoede niet vaak genoeg kunt benoemen. Kijk, in de debatten zie je dat er wel wordt gesproken over thema’s als wonen en zorg. Allemaal thema’s die ook direct met armoede samenhangen. Maar deze subonderwerpen worden in het debat vaak niet gekoppeld aan sociale zekerheid.”

Als we het hebben over oplossingen. Ligt bij deze subonderwerpen deels de oplossing?
“Ik denk het wel. Ik las onlangs een onderzoek van ABN Amro. Daarin werd aangegeven dat 13 procent van de huishoudens in Nederland elke dubbeltje moet omdraaien om rond te komen. En dan heb je het over de kosten voor wonen, energie en zorg. Door het systeem anders in te richten kun je werken aan gelijke kansen.”

Kun je dat uitleggen?
“Als we het hebben over wonen. Er zijn nog veel mensen die in slecht geïsoleerde huizen wonen. Ik sprak laatst iemand die vertelde dat als de wind verkeerd op het huis staat, de wind door de woonkamer trekt. Armoede is niet alleen financiële armoede, maar ook slecht wonen, zorg mijden en torenhoge energielasten. Laten we teruggaan naar een landelijke overheid die zich bezighoudt met volkshuisvesting, in de breedste zin van het woord. Stel corporaties in de gelegenheid om hun taken naar behoren uit te voeren. Een goed en veilig huis draagt bij aan een goed bestaan.”

Bijvoorbeeld ook op het gebied van energie?
“Precies. Mensen betalen zich blauw aan energierekeningen. Doordat die kosten oplopen blijft er minder geld over voor andere zaken: en is de kans groter dat ze bij ons aan moeten kloppen voor voedsel. Daarom werken we als Voedselbank Gemeente Groningen samen met de FIX-brigade. Klanten van de Voedselbank kunnen niet alleen een pakket met energiebesparende maatregelen ontvangen, de Fixbrigade komt ook nog eens langs om het bij jou te installeren.”

De FIX-brigade is niet overal actief. Is het dan een geluk dat je in Groningen woont?
“Ik denk dat dit wel een heikel punt is. Het maakt namelijk veel uit waar je woont. De taken om armoede te bestrijden, zijn bij gemeenten neergelegd. Daardoor zie je dat er per gemeente grote verschillen zijn. Ik ben van mening dat het goed zou zijn dat de landelijke overheid deze rol weer op zich neemt. Zo creëer je een gelijk speelveld. Het mag niet een kwestie zijn van pech of geluk.”

Het bieden van gelijke kansen waar dus meer oog voor zou moeten zijn…
“Dat klopt. Bijvoorbeeld op het gebied van zorg. Op dit moment wordt er een discussie gevoerd om geen nieuwe behandelmethodes meer toe te laten. Het bevriezen van het zorgaanbod. Dat bevordert de ongelijkheid. Wat je wilt is dat mensen de zorg niet gaan mijden. Dat ze bij klachten zo snel mogelijk van zorg gebruik maken. Ga je het bevriezen, dan zul je zien dat mensen met voldoende financiële middelen geitenpaadjes vinden om aan hun zorgbehoefte te voldoen. Maar de groep waar we het hier over hebben, die kan dat niet. Daarom zeg ik: gelijke kansen, dat begint zo snel mogelijk na de geboorte. Gratis kinderopvang bevordert de kansengelijkheid. Voorschoolse educatie is ontzettend belangrijk.”

En daar hoort ook werken bij…
“Dat klopt. Werken moet lonen, waarbij de belastingen naar draagkracht ingericht moeten worden. AOW en uitkeringen moeten gekoppeld blijven aan het wettelijk minimumloon. In ons land maken zes miljoen mensen gebruik van één of meerdere toeslagen. De mensen zien door de bomen het bos niet meer. Mensen begrijpen het systeem niet. Er worden fouten gemaakt, of door bepaalde omstandigheden, zoals scheidingen, moet er na verloop van tijd ineens een bedrag terugbetaald worden dat men teveel heeft ontvangen: die financiële ruimte is er vaak niet. Dat hele systeem zou op de schop moeten, waardoor mensen niet meer onnodig in de problemen komen.”

In de meest ideale wereld: zou daarin een Voedselbank bestaan?
“Tsja, een ideale wereld. Ik hoor mensen heel vaak zeggen dat de Voedselbank niet zou moeten bestaan. En dan vraag ik altijd wat er moet gebeuren om dat te realiseren. Het antwoord kan toch alleen maar zijn dat het onze plicht is om als welvarend land voor een goed bestaansminimum te zorgen. Zowel voor werkenden, als voor uitkeringsgerechtigden en AOW’ers. Dat is de sleutel!”