Boom met nest van zeearenden omgewaaid: “Vraag is wat ze nu gaan doen”

Blijft de zeearend in natuurgebied Friescheveen? Dat is de vraag die verschillende liefhebbers bezighoudt. Afgelopen week waaide de boom waar de zeearenden sinds vorig jaar in broeden om. Een gesprek met boswachter Bart Zwiers van Natuurmonumenten.

Bart, hoe heeft het kunnen gebeuren?
“Het vermoeden is dat de windstoten van afgelopen maandag te krachtig zijn geweest. Sinds vorig jaar broedt een paartje zeearenden in het gebied. Dit leverde direct twee jongen op. De boom die ze uit hadden gekozen, waar ze hun nest in hadden gebouwd, was een grote boom die al zwaar overhing. Doordat de boom al schuin stond, was er een angst dat deze een keer om zou gaan. Afgelopen maandag is dat gebeurd. Daarbij is de boom aan de onderkant van de stam letterlijk afgebroken. Maandag hadden we harde windvlagen. De boom is daarop meegeveerd, maar is vervolgens met dezelfde snelheid weer teruggeschoten. Dat heeft de stam doen breken, waarop de boom naar beneden is gekomen en ook deels in het water is beland.”

Dat lijkt me ontzettend triest en pijnlijk…
“Absoluut, vooral pijnlijk voor de boswachter. Want de vraag is nu wat de zeearend gaat doen. Sinds de dieren vorig jaar zijn neergestreken in het Friescheveen ben ik er toch aan gehecht geraakt. Uiteraard zijn het niet mijn dieren, maar ons kantoor bevindt zich op steenworpafstand. Als ik in de ochtend naar kantoor fietste, dan hoorde ik ze al. En het trok ook heel veel liefhebbers. Het afgelopen jaar zijn er honderden foto’s gemaakt. Je kunt echt spreken van een grote show.”

Tekst gaat verder onder de foto’s:

Het klinkt alsof het nieuws niet helemaal een verrassing is voor je…
“Toen duidelijk werd dat de zeearend in het gebied aan het broeden was, hebben we ervoor gekozen om het gebied te mijden om de dieren met rust te laten. Dus ik was niet helemaal bekend met de situatie op locatie. Vorig jaar, toen de jongen een zekere leeftijd hadden, ben ik met het televisieprogramma ROEG! naar de locatie geweest om de jongen te ringen. Een roofvogelonderzoeker is de boom ingeklommen. Maar om de dieren te kunnen ringen moesten ze naar beneden worden gebracht. Het nest bevond zich dus in een boom die scheef stond. Het hing zes meter over het water. Dat wist ik niet. Dus ik had geen boot of andere voorbereidingen getroffen. Uiteindelijk ben ik in mijn onderbroek het water ingegaan om de zeearenden te begeleiden toen ze uit het nest werden getakeld waarna ze geringd konden worden. Dat zijn van die dingen die je nooit zult vergeten.”

De vreugde was vorig jaar ook groot toen er jongen geboren werden, hè?
“Absoluut. Voor zover wij weten was het de eerste keer dat er zeearenden geboren werden in het gebied. Vorig jaar winter begonnen de zeearenden met de bouw van een nest, dat een doorsnede kreeg van twee meter. Dat ze specifiek voor deze plek kozen, heeft met rust en ruimte te maken. Tot enkele jaren geleden was er op de locatie nog veel bedrijvigheid. Dat is verdwenen. En in de omgeving waren er voldoende foerageermogelijkheden. In de avonduren en in de nacht waren ze bij het nest. Overdag waren ze elders in De Onlanden. Juist het vertrekken en arriveren bij het nest trok altijd veel belangstelling.”

De vraag is nu hoe het verder gaat nu de thuis van de zeearend is verdwenen…
“Dat is de grote vraag. Want wat is de thuis? Is dat het nest in deze boom? Of is dat het territorium? Persoonlijk denk ik dat laatste. Maar ik ben het met je eens dat het nest absoluut een ijkpunt was. Elke avond kwam de zeearend er terug. Dat ijkpunt is nu weg. Dus hoe gaat dit opgelost worden? De mensen die zich zorgen maken, kan ik wel een beetje geruststellen, want ik ben de dieren afgelopen week nog tegengekomen in De Onlanden. En de komende periode gaat een antwoord geven op de vraag hoe nu verder. De zeearend is namelijk een vroegbroeder die in februari al eieren legt. Waar gaan ze hun nieuwe nest bouwen? Dat is de grote vraag.”

Is er ook een risico dat de zeearend vertrekt?
“Ik denk het niet. Het gebied heeft alles wat ze nodig hebben. Dat is niet veranderd. Dit jaar maakten ze gebruik van het nest dat ze vorig jaar hebben opgebouwd, en wat ze dit jaar hebben verbeterd. Dit jaar zijn er trouwens geen jongen geboren. Maar in de buurt zijn er meer sterke bomen te vinden. Het is afwachten wat er gaat gebeuren en wat ze gaan doen.”

De zeearend
De zeearend is een van de grootste roofvogels van Europa. Met een spanwijdte van 200 tot 250 centimeter wordt hij ook wel ‘de vliegende deur’ genoemd. Na meer dan een eeuw van afwezigheid keerde de zeearend in 2006 terug als broedvogel in Nederland, met het eerste succesvolle broedgeval in de Oostvaardersplassen. De terugkeer van de zeearend in Nederland is een groot succesverhaal. In de jaren negentig kwamen de eerste vogels weer naar Nederland om te overwinteren. In 2006 vond het eerste succesvolle broedgeval plaats in de Oostvaardersplassen. In 2021 was de zeearend al op 25 plekken in Nederland aan het broeden en dit aantal groeit nog steeds. De vogel bouwt enorme nesten die soms een doorsnede van twee meter hebben, vaak in hoge bomen.