Veel belangstelling voor herdenking bij anti-kernwapenmonument: “Ongelofelijk belangrijke dag” (foto’s)

De herdenking bij het anti-kernwapenmonument op het Emmaplein trok woensdagmiddag veel belangstellenden. Het was op deze dag precies tachtig jaar geleden dat de Verenigde Staten de eerste atoombom op de Japanse stad Hiroshima wierpen.

“Of ik bezorgd ben over de huidige situatie in de wereld?”, herhaalt Willem de Haan de vraag. “Ja, er is absoluut reden tot bezorgdheid. We zijn afhankelijk van enkele grote leiders die over de inzet van kernwapens beslissen. De hoop is dat zij hun verstand blijven gebruiken en dat ze hun kop erbij houden. Het gebruik van kernwapens ligt in de handen van een paar mensen. Dat is levensgevaarlijk.”

De herdenking trok woensdagmiddag veel belangstelling: “Er waren rond de tachtig à negentig mensen aanwezig. Er waren toespraken van locoburgemeester Kirsten de Wrede (Partij voor de Dieren), Alejandra Muñoz van PAX voor Vrede en Leo van Bergen van Artsen voor Vrede. Daarnaast sprak Rob Schouten, zoon van Everard Schouten, die als Nederlandse krijgsgevangene de atoombom op Nagasaki overleefde. Hij vertelde een indrukwekkend verhaal.” Tijdens de herdenking werden bij het monument tachtig grote papieren kraanvogels geplaatst door de loco-kinderburgemeester.

Tekst gaat verder onder de foto’s:

Eerste anti-kernwapenmonument van Nederland
Het anti-kernwapenmonument in Groningen is bijzonder. Bij de realisatie in 1985 was het kunstwerk het eerste monument dat in Nederland werd opgericht als protest tegen de kernwapenwedloop. In de jaren tachtig, tijdens de hoogtijdagen van de Koude Oorlog, waren de discussies rondom kernwapens en kernenergie hevig. In Amsterdam en Den Haag vonden massale demonstraties plaats. De gemeenteraad van Groningen stemde in december 1982 in met een voorstel van de PvdA om een protestmonument te realiseren.

Op 1 november 1985 werd het monument geplaatst, op een symbolisch moment: op die dag debatteerde de ministerraad over het plaatsen van 48 kruisraketten in Woensdrecht. Het kunstwerk op het Emmaplein is een beeldhouwwerk gemaakt door Hugo Hol. Het bestaat uit een kubusframe van gedeukt en gekarteld messing, met daarin een kleinere kubus van zwart Belgisch hardsteen. Met het kunstwerk heeft Hol geprobeerd de abstracte verbeelding van het probleem van kernbewapening uit te drukken. Dit gebeurt door een tegenstelling van twee geometrische vormen te laten zien.

Bij het monument vindt eens in de vijf jaar een herdenking plaats waar de gemeente een financiële bijdrage voor levert. De Haan: “In de tussenliggende jaren is het aan particulieren om een herdenking op te zetten. Vorig jaar is dat een beetje ad hoc gebeurd, waarbij er toen veertig mensen op afkwamen. Dit jaar was het veel doordachter en professioneler.”

Tekst gaat verder onder de foto’s:

Uitbannen van kernwapens
De boodschap van de herdenking is volgens De Haan duidelijk: “We zijn voor het uitbannen van kernwapens. In 2017 is het anti-kernwapenverdrag aangenomen. Het verdrag verbiedt de ontwikkeling, het testen, de productie, de opslag, het gebruik en de dreiging met kernwapens.”

Hij vervolgt: “Nederland heeft dat verdrag overigens niet ondertekend, omdat er op Woensdrecht Amerikaanse kernwapens liggen opgeslagen. Het ondertekenen betekent dat die dingen weg moeten. Ik vind dat dit echt iets is waar de Tweede Kamer zich over uit zou moeten spreken.” Volgens De Haan kan een ongeluk, een verkeerde interpretatie of haperende techniek zeer grote gevolgen hebben voor de situatie in de wereld. “Kernwapens zijn niet de oplossing.”

De hoop is dat er volgend jaar weer een herdenking plaatsvindt. “Waar we op hopen, is dat zulke vredesbewegingen ook op andere plekken gaan ontstaan. Welk programma we volgend jaar aanbieden, is nu nog onduidelijk. Het is goed dat er niet elk jaar hetzelfde programma plaatsvindt, maar het is wel verstandig dat hier aandacht voor blijft.”

Dat roept de vraag op of iedereen de datum van 6 augustus als zodanig moet herkennen. De Haan: “In welk rijtje past het? De dag van 4 mei staat voor de Dodenherdenking, 5 mei is de Bevrijdingsdag en 21 augustus is de Dag van de Vrede. Deze dag, 6 augustus, zou de dag kunnen zijn waarop gewaarschuwd wordt tegen de waanzin van kernwapens. Qua datum zou het goed zijn dat iedereen bij het horen van 6 augustus hieraan denkt. Het is een ongelofelijk belangrijke dag.”

Atoombom op Hiroshima
In het begin van de Tweede Wereldoorlog begonnen de Amerikanen aan het Manhattanproject. De Amerikanen hadden vernomen dat nazi-Duitsland een bom aan het ontwikkelen was waarmee complete steden konden worden weggevaagd. Het Duitse project is echter nooit echt van de grond gekomen. De Amerikanen slaagden er wel in om een dergelijke bom te ontwikkelen en voldoende splijtbaar materiaal te produceren. De inzet van zo’n bom leek met de capitulatie van Duitsland niet meer nodig, maar in Azië gaf het Japanse Keizerrijk zich nog niet gewonnen.

Op 6 augustus 1945 vloog een Amerikaanse B-29 bommenwerper van Tinian naar Hiroshima en wierp de uraniumbom, genaamd ‘Little Boy’, boven de stad af. De explosieve energie bedroeg ongeveer 63 terajoule, wat overeenkomt met 15 kiloton TNT. Tijdens de aanval had de stad ongeveer 255.000 inwoners. Toen Little Boy om 8.15 uur explodeerde, kwamen vrijwel direct 78.000 mensen om het leven als gevolg van de enorme drukgolf en de intense hitte die bij de explosie vrijkwam. Op 9 augustus was een tweede kernbom op de stad Nagasaki nodig om het Japanse Keizerrijk onvoorwaardelijk te laten capituleren. Historici noemen de inzet van de kernbommen onnodig. Op het moment dat de eerste bom viel, was Japan al feitelijk verslagen.