Op begraafplaats Selwerderhof zijn dinsdagmiddag de Groningse militairen herdacht die om het leven kwamen tijdens oorlogs- en vredesmissies tussen 1945 en heden. Volgens Enno Hansen van de organisatie kijkt hij terug op een goede herdenking.
Enno, wat heeft vooral indruk gemaakt?
“We bezoeken bij deze herdenking twee monumenten: we staan stil bij het monument ‘Nederlands-Indië en Nieuw-Guinea’ waarbij we 142 Groningse militairen herdenken en daarnaast hebben we sinds 2021 het monument ‘Missies (NL) 1950 – Heden’. Wat ik zelf altijd indrukwekkend vind is het leggen van een krans in het water die naar de overzijde vaart. Het water symboliseert de Indische Oceaan, de afstand tussen Nederland en de kolonie. Dat raakt me iedere keer weer.”
Hoe belangrijk is het dat er tegenwoordig twee monumenten zijn?
“Al jarenlang staan we op deze dag stil bij de Groningse slachtoffers die in Nederlands-Indië en Nieuw-Guinea vielen. Eén van de leden vroeg zich enkele jaren geleden af of het niet goed zou zijn om óók een monument op te richten voor de Groningse slachtoffers die om het leven zijn gekomen bij missies in Korea, Libanon, Angola en Mali. We hebben dit idee voorgelegd bij toenmalig burgemeester Koen Schuiling (VVD). Hij was direct enthousiast. Ik kan me herinneren dat we het programma voor de oprichting op dinsdag hebben ingediend, en twee dagen later, op donderdag, kregen we al goedkeuring. We zijn meneer Schuiling nog altijd ontzettend dankbaar.”
Bij de herdenking vandaag werden kransen gelegd en vonden toespraken plaats. Onder andere locoburgemeester Mirjam Wijnja (GroenLinks) voerde het woord…
“Zij heeft een mooie herdenkingsrede gehouden. Ze vertelde dat het belangrijk is dat we de geschiedenis kennen. Dat er Groningse mannen in de wereld werden ingezet om vrede en veiligheid te bewerkstelligen. Jonge mannen, vaak rond de 20 jaar oud, die hiervoor werden ingezet. Maar dat ook in latere perioden, bij recentere missies, Groningse mannen zijn ingezet en ook zijn omgekomen.”
Hoeveel mensen waren aanwezig bij de herdenking?
“Onze schatting is dat er tussen de 75 en 100 mensen aanwezig waren. Dat is wat meer dan de afgelopen jaren. Maar wat je ziet is dat het aantal mensen dat het heeft meegemaakt, afneemt. Dat zie je bij de herdenkingen rond de Tweede Wereldoorlog, en dat zie je hier ook, omdat het conflict in Nederlands-Indië in dezelfde periode heeft plaatsgevonden. Als bestuur zetten wij ons jaarlijks in om deze herdenking te organiseren. Ik doe dat niet alleen, ik doe dat samen met een enthousiast team. Dat is belangrijk.”
De onafhankelijkheid die uitgeroepen werd door Soekarno waarna de strijd op Nederlands-Indië losbarstte, maar ook de recente missies naar Mali en Libanon. Het lijkt me ook belangrijk dat die verhalen verteld blijven worden. Bezoeken jullie in dat kader ook scholen?
“Dat doen we niet jaarlijks. Twee jaar geleden hebben we in de gemeente Eemsdelta een school bezocht. Tien veteranen hebben daar aan tieners verteld over hun belevenissen. Iets vergelijkbaars hebben we gedaan op een vensterschool in Groningen. Dat waren hele waardevolle bezoeken waarbij de kinderen muisstil zaten te luisteren.”
Hoe belangrijk is zoiets?
“Je moet de geschiedenis kennen om het heden te begrijpen. Dat de Tweede Wereldoorlog grote invloed heeft gehad op het leven in ons land, dat weten de meeste kinderen wel. Maar veel minder bekend is dat Groningse militairen om het leven zijn gekomen bij missies in onze kolonies en in het buitenland. Missies waar we aanwezig waren om te zorgen voor vrede en veiligheid.”
Zouden jullie zoiets vaker willen doen?
“Het Veteraneninstituut in Nederland initieert dergelijke bezoeken. Als je veteraan bent, dan kun je je voor zulke gastlessen aanmelden. Een school kan jou dan uitnodigen zodat je het verhaal voor de klas kunt vertellen. Het vertellen van verhalen is waardevol. De geschiedenis mag immers niet vergeten worden. En dat geldt ook voor de herdenking van vandaag: het is belangrijk om daar bij stil te staan. Veel mensen denken dat het na de Tweede Wereldoorlog klaar was. Maar dat was niet zo. Sindsdien zijn er op talloze plekken conflicten geweest waar onze hulp nodig was. Sommige militairen hebben dat moeten bekopen met hun leven.”
In 2016 maakte OOG een reportage over de herdenking waarbij Jan Uitham (1925-2019) openhartig sprak over zijn tijd op Oost-Java:
