Op het Linnaeusplein is zondagmiddag onder grote belangstelling verzetsstrijder en raadslid Johannes Swint herdacht. Swint was in 1939 drie maanden raadslid voor de Communistische Partij en werd tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoord door de Duitse bezetter.
Bij de herdenking werden toespraken gehouden, muziek gemaakt en bloemen gelegd. Direct na de Tweede Wereldoorlog, in 1945, werd een plaquette met de beeltenis van Swint onthuld op het plein. Jaren later werd het monument verwijderd en geplaatst in het gebouw van de speeltuinvereniging Oosterpark, waar Swint een belangrijke rol had gespeeld. Sinds het voorjaar van 2020 staat het monument weer op het Linnaeusplein.
Dodenmasker
De plaquette met daarop de beeltenis van het gezicht van Swint werd al tijdens de oorlog gemaakt door beeldhouwer Willem Valk. Kort na de moord op Swint wisten verzetsmensen zijn lichaam uit het Academisch Ziekenhuis te ontvreemden. Dit bood de mogelijkheid om een dodenmasker te maken waarop de beeltenis van de plaquette is gebaseerd. Het lichaam van Swint werd uiteindelijk op 6 januari 1944 gecremeerd.
Tekst gaat verder onder de foto’s:
Johannes Swint
Swint werd geboren op 9 januari 1895 in Groningen. Voor het uitbreken van de oorlog in 1940 was hij verzekeringsagent en raadslid voor de Communistische Partij. De Tweede Wereldoorlog veranderde alles en Swint werd actief binnen het communistisch verzet. Hij hielp onderduikers, verspreidde de verzetsbladen Het Noorderlicht en Verzet en was in februari 1941 betrokken bij de oproep tot staken vanwege de anti-Joodse maatregelen die door de bezetter werden ingevoerd.
Liquidatie op Eendrachtsbrug
Aanleiding voor de moord op Swint was de aanslag op Anne Jannes Elsinga. Elsinga was tijdens de Tweede Wereldoorlog hoofd van de bijzondere recherche in Groningen en werkte vanuit het Scholtenhuis, het hoofdkwartier van de SD. Elsinga was antisemitisch en maakte fanatiek jacht op Joden en onderduikers. In de herfst van 1943 kwam hij op het spoor van een groep die in Bedum het verzetsblad Trouw drukte en verspreidde. Dankzij een infiltrant kregen knokploegen informatie dat de SD hen op het spoor was. Ze besloten daarop dat Elsinga vermoord moest worden. Op Oudejaarsdag 1943 werd de politieman op de Eendrachtsbrug geliquideerd door verzetsman Reint Dijkema.
‘Elsinga was één van hun besten’
De Duitsers waren furieus. Elsinga werd gezien als één van hun besten. Ze besloten wraak te nemen door een Aktion Silbertanne te organiseren. Er werd een lijst opgesteld met tien namen. Drie teams van SD-medewerkers trokken daarop de stad in om bij deze mensen aan te bellen. Na het openen van de deur werden de slachtoffers in de deuropening doodgeschoten.
Tekst gaat verder onder de foto’s:
Vermoord op het Linnaeusplein
Het jaar 1944 was een half uur oud toen er bij Swint werd aangebeld. De verzetsman woonde aan de Klaprooslaan in de Oosterparkwijk en lag op dat moment al te slapen. Toen hij de deur opende, stonden er drie SD-mannen voor de deur die hem bevalen mee te lopen. Op het Linnaeusplein werd hij door drie kogels geraakt en stierf ter plekke. Ter nagedachtenis werd in 1945 een plaquette met zijn beeltenis onthuld. De afgelopen jaren was het monument te vinden in een gebouw aan de Resedastraat. Sinds het voorjaar van 2020 staat het monument weer terug op het Linnaeusplein, de plek waar Swint werd vermoord.
Opa Bront Bossinga
Aktion Silbertanne, of Silbertanne-moorden, werden gepleegd tussen september 1943 en september 1944 als represaille voor aanslagen door het verzet op Nederlandse collaborateurs. Aan de acties kwam een einde toen SS-Brigadeführer Eberhard Schöngarth van de gewelddadigheden hoorde. Naast Swint werden bij de actie in de Nieuwjaarsnacht van 1944 nog vijf mensen vermoord, onder wie Bront Bossinga, die directeur was van de Nutsspaarbank. In 2012 sprak verslaggever Sebastiaan Scheffer met Johan Krüger en zijn dochter Laura, die vertelden over hun opa Bront Bossinga. Die reportage is hieronder te beluisteren:
