Kling…De deur zwaait open en de sterke geur van wiet dringt je neus binnen. “Mag ik een Snow White en een Lemon Kush?” wordt gevraagd aan de medewerker achter de balie. Snel pakt de medewerker de voorgedraaide joints en overhandigt ze. Ze zitten in een nieuwe verpakking, gecontroleerd door de overheid.
Vanaf vandaag mogen coffeeshops in Groningen alleen nog maar gereguleerde cannabis verkopen. Een experiment van de overheid om te zorgen dat criminaliteit verdwijnt.
Eén van de coffeeshops in Groningen die op dit moment al aan het werk is met de legale cannabis is De Vliegende Hollander. “Het is fijn dat het niet meer via de achterdeur gaat; alles wordt nu mooi gecontroleerd”, vertelt Sander Wildeboer. “Klanten hoeven het nu niet meer van de straat te halen.”
Een groot verschil met de ‘illegale’ wiet is de kwaliteit: “We weten waar de wiet vandaan komt, dus we kunnen vertrouwen op de kwaliteit. We horen ook van klanten dat het schoner proeft.” Daarnaast geeft Wildeboer aan dat de prijzen voor de inkoop van gereguleerde cannabis een stuk goedkoper zijn dan die van illegale verkopers. “Je betaalt normaal 14 euro per gram, nu betalen we 10 euro.”
Het doel heiligt de middelen
Om te zorgen dat niet meer via illegale wegen cannabis wordt ingekocht, startte de overheid in 2019 een experiment. Dit experiment kreeg de naam ‘Gesloten Coffeeshopketen’ en hieruit moet blijken of legale productie, distributie en verkoop van cannabis mogelijk is.
Dat het experiment nu eindelijk doorgaat is een unicum. Het experiment zou al eerder van start gaan namelijk in 2022, echter ging dit niet door. Ook in het tweede kwartaal van 2023 probeerde de overheid het opnieuw, met helaas weer een mislukte poging. Destijds was het voor telers ingewikkeld om een locatie te regelen, de benodigde vergunningen te krijgen en een bankrekening te openen.
Naast Groningen doen nog negen andere gemeenten mee. Gedurende het experiment kopen alle coffeeshops in die gemeenten wiet en hasj in, afkomstig van door de staat gereguleerde-telers. Het doel: minder criminaliteit en betere kwaliteit van cannabis.
Krappe markt
Het Groningse gemeentebeleid biedt ruimte voor maximaal veertien coffeeshops, waarvan er op dit moment negen ‘shops’ actief zijn. Onlangs werd bekend gemaakt dat binnenkort twee coffeeshops moeten sluiten, omdat zij meer illegale voorraad in huis hadden dan wettelijk gedoogd werd. Hierdoor blijven slechts zeven coffeeshops overeind.
De wiettenten mogen vanaf maandag louter nog gereguleerde wiet verkopen. De legale verkoop van hasj is uitgesteld tot 10 juni 2025. De burgemeesters van de deelnemende gemeenten handhaven de eerste twee maanden niet op de verkoop van illegale hasj in coffeeshops.
Het is op dit moment onzeker of er voldoende hasj aanwezig is om alle coffeeshops voortdurend te bevoorraden. Volgens de Rijksoverheid is voldoende aanbod belangrijk, omdat een tekort kan leiden tot illegale handel op straat. Telers krijgen daarom meer tijd om hun hasjproductie te verbeteren en in hun gereguleerde hasjaanbod te groeien.
Dealer of coffeeshop?
Met de daling van veertien naar zeven zijn de meeste coffeeshops in de gemeente Groningen bang voor meer overlast en drukte. In een brandbrief, eind januari, aan de gemeente geven ze aan dat er te weinig coffeeshops zijn om aan de vraag te voldoen.
Volgens burgemeester Van ’t Veldt was er bij het sluiten van diverse coffeeshops geen sprake van overlast. Uit gesprekken tussen de politie en de gemeente zijn er nog geen aanwijzingen van verstoringen van de openbare orde door de afname van het aantal coffeeshops.
Daarom worden er nog geen nieuwe vergunningen verleend aan de nieuwe wietketens: “Het huidige aantal coffeeshops levert geen belemmeringen op voor deelname aan het experiment gesloten coffeeshopketen”, vervolgt Van ’t Veldt.
Femke Folkerts, raadslid van GroenLinks, noemt dit onverstandig: “Coffeeshops zijn plekken waar mensen veilige wiet kunnen krijgen, maar ook deskundig advies. Cannabis moet van de straat gehaald worden, omdat daar nog meer verdovende middelen te vinden zijn.”
Naast de zorgen over eventuele overlast en drukte, speelt ook de gedachte over het volledig legaliseren van cannabis. Folkerts vindt het belangrijk dat hasj en wiet worden gelegaliseerd. “Het wietexperiment kan een hele mooie eerste stap zijn voor het legaliseren van die achterdeur, mits de voorraad van de coffeeshop ook in orde is.”
De misdaad
Voorheen werden wiet en hasj ingekocht via illegale handelaren, wat vervolgens werd doorverkocht aan de consument. Zogezegd een ‘gedoogd’ wietbeleid. Toch haalden de consumenten niet alleen hun voorraad bij de coffeeshops; ook kwamen ze in contact met dealers om in hun behoeften te voorzien.
Wildeboer ziet door het experiment meer klanten naar de coffeeshop komen.“De prijzen van de gereguleerde cannabis zijn een stuk goedkoper dan wanneer je het bij een dealer haalt. Hierdoor is het voor een klant aantrekkelijker om hier te kopen. Daarnaast hebben we een groter assortiment.”
Hoe gaat het nu verder?
De komende vijf jaar nemen coffeeshops in Groningen deel aan het experiment en zullen zij ondervinden wat de effecten van de gereguleerde markten zijn.
Folkerts vindt het lastig om te zeggen wat de toekomst gaat brengen. “Ondanks dat het experiment over vijf jaar een heel goed resultaat kan behalen, kunnen de politieke partijen kiezen om toch niet alle coffeeshops te reguleren,” aldus Folkerts. “Het ligt echt aan welke partijen over vijf jaar de controle hebben en wat zij van het drugsbeleid vinden.”
De gemeente gaat verder onderzoek doen naar coffeeshops om te achterhalen wat nodig is voor vraag en aanbod en de gevolgen daarvan. Bovendien heeft de burgemeester toegezegd dat de gemeente gaat kijken hoe het aantal coffeeshops in de gemeente kan groeien.
