Het boek ‘De 19 treinen naar Sobibór’ van Elie Aron Cohen dat in 1979 werd uitgebracht, wordt in een geredigeerde versie opnieuw uitgegeven. De presentatie van het nieuwe boek vindt plaats in Synagoge Groningen.
Elie Aron Cohen werd in 1909 geboren in de Folkingestraat. Hij kwam uit een eenvoudig gezin en het volgen van een universitaire studie lag niet voor de hand. Na twee jaar mulo mocht hij de overstap maken naar de hbs. Na het eindexamen ging hij in op het advies van zijn vader om dokter te worden. Met beurzen van het Joodse Nut en het studiefonds van de hbs kon Cohen voor zijn artsdiploma gaan dat hij in 1935 behaalde. Kort daarna kon hij aan de slag als huisarts in Aduard. Daar trouwde hij met Aaltje van der Woude en een jaar voor de oorlog werd hun zoon Aron Elie geboren.
Auschwitz
Na de Duitse inval in mei 1940 veranderde het leven van Cohen ingrijpend. Vanaf 1941 nam de regelgeving toe en werden Joden steeds verder beperkt in hun vrijheden. Hij besluit om te vluchten naar het neutrale Zweden, maar de vluchtroute blijkt omgeven met verraad. In de herfst van 1942 kwam hij terecht in Polizeiliches Durchgangslager Amersfoort. Na een periode in Westerbork, waar hij herenigd werd met zijn vrouw en kind, volgde in de herfst van 1943 een transport naar vernietigingskamp Auschwitz. Daar werden Aaltje en Aron Elie direct doorgeleid naar de gaskamer. Cohen wist zich van een baan te verzekeren op de medische afdeling van Stammlager-Auschwitz. Met het oprukkende Russische leger volgde in januari 1945 een dodenmars. In mei volgde de bevrijding.
Het ordenen van gruwelijke gegevens kostte veel energie
Het trauma van de Holocaust heeft Cohen niet meer losgelaten. Na de oorlog woonde hij processen bij tegen oud-kamppersoneel. Hij reisde de halve wereld af om te spreken met de schaarse overlevenden van onder andere het vernietigingskamp Sobibór. In de jaren na de oorlog overheerste het stilzwijgen. Het onmetelijke en onbevattelijke werd weggestopt en was niet in woorden te vatten. Dit gold echter niet voor Cohen, hij kon er juist niet over zwijgen. Zijn onderzoek leidde in 1979 tot de publicatie van ‘De 19 treinen naar Sobibór’. Bij de presentatie van zijn boek was Cohen ziek. Het systematisch ordenen van de gruwelijke gegevens, het doorwerken van veel literatuur en het interviewen van de overlevenden, waaronder ook kampbewakers en SS-ers, had te veel energie gekost. Elie Aron Cohen overleed in 1993 in Arnhem.
‘De 19 treinen naar Sobibór’
De nieuwe versie van het boek is geredigeerd, geactualiseerd en geannoteerd door de zoon van Elie: Dan Cohen. ‘De 19 treinen naar Sobibór’ verwijst naar de negentien treinen die tussen 2 maart en 20 juli 1943 van Westerbork naar Sobibór reden. In totaal werden er met deze negentien transporten 34.313 Nederlandse Joden vervoerd. Slechts negentien van hen zouden het vernietigingskamp overleven. Vrijwel alle gedeporteerden werden op de dag van aankomst direct doorgeleid naar de daar aanwezige gaskamers. In totaal zijn ongeveer duizend mensen uit Westerbork bij aankomst doorgestuurd naar werkkampen, onder wie ongeveer zevenhonderd naar het turfkamp Dorohucza. Velen van hen bezweken onder de zware omstandigheden, aan mishandeling, uitputting, ondervoeding en ziekte of werden geëxecuteerd.
De presentatie van het boek vindt plaats op donderdag 24 april om 20.00 uur in Synagoge Groningen aan de Folkingestraat. De entree is gratis.
