Rede over prijs der vrijheid: “Blijf vragen stellen, blijf zoeken. Maar baseer je wel op feiten.”

“Blijf, vooral als journalist, vragen stellen, blijf zoeken. Ik denk dat dit belangrijk is.” Dat is de conclusie van de lezing van Jelle Brandt Corstius, tijdens zijn rede over de prijs der vrijheid.

Donderdag werd het jaarlijkse Groningens Ontzet gevierd in en rondom Groningen. Traditioneel opent ieder jaar een spraakmakende persoon de dag met een rede over de prijs der vrijheid. Dit jaar nam journalist, schrijver en voormalig Rusland-correspondent Jelle Brandt Corstius het woord. Hij sprak uitvoerig over de oorlog tussen Rusland en Oekraïne en het geleidelijk inperken van de vrijheid in Rusland sinds het aantreden van Vladimir Poetin.

Omdat er heel veel te vertellen is over de oorlog, heeft Brandt Corstius zich gericht op de rol van de media. Dit deed hij, omdat dit een belangrijke rol speelt in de beeldvorming van de Russen. Zijn conclusie daarbij is dat steeds minder Russen vatbaar zijn voor de propaganda die daar op de staatstelevisie te zien is. De Russen vormen steeds meer hun eigen mening, constateert Brandt Corstius en dat stemt hem hoopvol.

Langzaam opgebouwd

Hij constateert ook dat Poetin het heel geleidelijk heeft opgebouwd naar de manier waarop hij nu tewerk gaat. “Eerst wilde hij de staatsmedia onder controle krijgen”, stelt Brandt Corstius, “tot die tijd had je ook heel kritische programma’s en werd ook zelfs de draak gestoken met Poetin in satirische programma’s. Dat verdwijnt dan en dan heb je een heel machtig orgaan waarbij je zelf kunt bepalen hoe je wordt gepresenteerd.”

Russen hebben dan wel door dat die vrijheden worden ontnomen, maar dat nemen ze dan soms voor lief, vertelt Brandt Corstius in zijn lezing. “Hij zorgde wel voor stabiliteit na de chaos van Jeltsin. Het land ging daarna ook echt economisch vooruit. Alleen begint het nu een beetje te piepen en te kraken, want nu is die oorlog aan de gang met al die honderdduizenden zonen die dood zijn en de ouders zich afvragen waarom.” Daarnaast gaat het ook slechter met de economie en begint het te wringen.

‘Maar niet alleen Russen zijn hier vatbaar voor’

We kijken dan wel vreemd dat Russen dit accepteren, maar volgens Brandt Corstius is dat niet iets wat alleen bij Russen voorkomt. “Ik denk niet dat zij vatbaarder zijn voor propaganda dan anderen. Het is heel eng om dat te beseffen.” Op zekere hoogte hebben we dat in coronatijd ook wel ervaren, constateert hij: “Ik ben helemaal pro-vaccinatie, maar er was dus bijvoorbeeld drie maanden lang een avondklok en ik heb in die tijd geen seconde getwijfeld of dat wel een goed idee was. Terwijl ik me nu afvraag of dat nu wel zo effectief is geweest.”

Hij raadt dan ook aan om altijd kritisch te blijven, maar dan wel gebaseerd op feiten en wetenschappelijk onderzoek. “Laat je tijdens een crisis of oorlog niet meeslepen in één verhaal. Blijf, vooral als journalist, vragen stellen, blijf zoeken. Ik denk dat dit belangrijk is”, zo besluit Brandt Corstius.

OOG Ochtendshow verslaggever Lars Meijer sprak na afloop met journalist, schrijver en voormalig Rusland-correspondent Jelle Brandt Corstius over de lezing: