RUG-onderzoekers helpen op één na grootste zwarte gat van Melkweg te vinden: ‘Dit hebben we nog nooit gezien’

Een Europees team van astronomen heeft het grootste stellaire zwarte gat van de Melkweg ontdekt. Ook twee onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen waren betrokken bij het onderzoek.

Het ‘slapende zwarte gat, wat Gaia BH3, is ruim dertig keer zo zwaar als onze zon. Een ‘stellair’ zwart gat ontstaat, wanneer een zware ster in elkaar stort zodra de brandstof van het hemellichaam op is. Het object bevindt zich in het sterrenbeeld Arend op zo’n tweeduizend lichtjaar van de aarde.

Volgens de onderzoekers ging het om een toevalstreffer: het zwarte gat werd opgemerkt door vreemde ‘wiebelbeweging’ bij de ster die om het object heen draait. Het zwarte gat is ruim drie keer groter dan andere ‘stellaire’ zwarte gaten in de Melkweg. Alleen de reus in het midden van ons spiraalvormige sterrenstelsel is groter.

‘Oude bekende’ brengt nieuwe ontdekking

Het zwarte gat werd ontdekt met behulp van de Gaia satelliet van het Europese Ruimtevaartagentschap (ESA). Amina Helmi en Eduardo Balbinot van de RUG zijn daarbij betrokken via het Data Processing and Analysis Consortium van Gaia. Helmi is  expert op het gebied van sterren en sterstromen.

De plek van het nieuwe zwarte gat was voor Helmi een oude bekende: “Dankzij de ster die om het zwarte gat draait, konden we het zwarte gat ontdekken. De ster, en het zwarte gat, lijken afkomstig van een groep sterren die zijn ingevangen door onze Melkweg en die eerder door mijn eigen onderzoeksgroep zijn ontdekt. Heel toevallig keek ik al langer naar die groep sterren. En nu blijkt er dus een zwart gat aanwezig, dat is heel bijzonder. Een sterstroom met een zwart gat hebben we nog nooit gezien.”

Veel telescopen nu richting Gaia BH3

Collega Eduardo Balbinot, ook onderzoeker bij de RUG, vult aan: “We hopen, dankzij nieuwe spectroscopische waarnemingen, binnenkort meer te weten over de oorsprong van de sterstroom en over het zwarte gat. En ik ga ervan uit dat er nu veel telescopen met voorrang op de ster en het zwarte gat worden gericht.”