Onderzoekers UMCG maken ‘plattegrond’ van zieke en gezonde longen

Een plattegrond die de opbouw van de menselijke long in de verschillende celtypes tot in detail weergeeft. Onderzoekers onder leiding van Martijn Nawijn van het UMCG slaagden er in om, als eerste onderzoeksgroep ter wereld, een dergelijke ‘atlas’ in elkaar te zetten.

De plattegrond verscheen donderdag in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Nature Medicine.

In de ‘atlas’ van de menselijke long zijn gegevens verwerkt uit alle beschikbare wetenschappelijke studies naar de cel-samenstelling van de long. Door middel van kunstmatige intelligentie zijn al deze gegevens gecombineerd tot één dataset, zowel voor zieke als gezonde menselijke longen.

Dankzij de plattegrond kunnen wetenschappers vergelijken welke cellen in de gezonde long voorkomen, maar ook hoe deze veranderen bij verschillende ziektes en welke overeenkomsten er zijn tussen de ziektes, vertelt Nawijn: “Onderzoekers kunnen het gebruiken om de effecten van verschillende ziekten in de long te vergelijken; het effect van veroudering te bestuderen; en om markers in kaart te brengen om het ziekteproces te volgen.”

De ‘atlas’ heeft inmiddels al gezorgd voor nieuwe inzichten bij verschillende longziektes. Zo ontdekten de onderzoekers dat één soort witte bloedcel in gezonde longen niet voorkomt, maar wel in die van patiënten met littekens rondom de longblaasjes. Dat gebeurt onder meer bij longkanker en corona. Nawijn: “De ontdekking biedt mogelijkheden voor nieuwe behandelingen. Onze bevindingen suggereren ook dat therapieën die voor de ene ziekte werken, mogelijk ook andere ziekten kunnen helpen verlichten.”

Nawijn en zijn collega’s zijn al bezig met een volgende versie van de plattegrond, waarmee artsen een monster van de patiënt zouden kunnen vergelijken. De arts zou daarmee een behandeling kunnen kiezen die is afgestemd op de patiënt.