Wethouder werkt aan oplossing wachtlijsten jeugdhulp WIJ: “We leven niet in een ideale wereld”

De wachtlijsten voor toegang tot de jeugdhulp bij WIJ Groningen moeten zo snel mogelijk worden opgelost. Dat is de ambitie van wethouder Manouska Molema (GroenLinks) van Zorg. Afgelopen week maakte de wethouder bekend dat mensen, die bij WIJ aankloppen voor jeugdhulp, in sommige gevallen langer op hulp moeten wachten, waarna verschillende raadsfracties Molema stevig aan de tand voelden.

“Afgelopen week zijn we door de wethouder geïnformeerd over achterstanden bij de toegang tot jeugdhulp via WIJ Groningen,” vertelt D66-raadslid Mirjam Gietema. “Iedere partij die deze vragen indient is op zijn manier verrast, en toch ook weer niet verrast. Eén ding is duidelijk en dat is dat er zorgen zijn over de uitvoerbaarheid van het jeugdzorgbeleid en de transformatie jeugdzorg, dat deze zorgen zich blijven opstapelen. Voor mijn fractie kwam de mededeling deels als een verrassing omdat we op 3 oktober, tijdens het debat over aanvullende jeugdhulp, al onze zorgen hebben geuit over de omvang van alle lopende trajecten. We werken gelijktijdig aan preventie, de basisjeugdhulp, de aanvullende jeugdhulp, het specialistische en ook de jeugdbescherming. We hebben toen gezegd dat de basis- en de jeugdbescherming echt op orde moeten komen. We hebben toen het college ook gevraagd, wat heeft prioriteit. Het college heeft toen gezegd dat men in principe alle ballen naast elkaar hoog kan houden. En nu blijkt toch dat die toegang hapert. En dat betekent dat onze zorgen weer volledig terug zijn. Wij willen van het college weten of zij nu toch niet denkt dat er prioriteiten moeten worden gesteld in het jeugdzorglandschap.”

Voor de wethouder kan reageren zijn er andere fracties die ook vragen hebben. Elisabeth Akkerman van de VVD: “De wethouder heeft eerder verteld dat medewerkers van WIJ ook worden ingezet om Jeugdbescherming Noord (JBN) te ondersteunen. Binnen deze organisatie is sprake van krapte, waardoor hulp in veel gevallen niet tijdig kan worden geleverd. Wij vragen ons af in hoeverre hier een correlatie bestaat met de achterstanden die nu ontstaan zijn bij WIJ.” Kelly Blauw van de PVV: “Uit het jaarverslag van WIJ Groningen blijkt dat de organisatie in 2024 ruim 4 á 5 miljoen euro meer heeft ontvangen dan in de begroting was opgenomen. De organisatie heeft dus meer geld gekregen en ondertussen zijn de wachtlijsten groter dan ooit tevoren. Hoe kan dit?” Ook de fractie van de ChristenUnie laat weten zich zorgen te maken over de wachttijden die ontstaan zijn. Student & Stad meldt dat JBN op zoek is naar nieuwe medewerkers. De partij wil weten hoe instellingen niet elkaar gaan beconcurreren om personeel.

Na de zomer meer aanvragen binnengekomen
Wethouder Molema vertelt dat de problemen bij WIJ al enige tijd bekend zijn bij het college: “Wij zijn voortdurend in gesprek met WIJ. Tegelijkertijd hadden we het onderzoek van de Ombudsman waar een aantal signalen in zaten dat verschillende mensen flink lang moesten wachten op hun aanvraag bij WIJ. Er kwamen dus wat dingen bij elkaar. Dat was vlak voor de zomervakantie. Toen is er gekeken: hoe kunnen we dit oplossen? Er is daarop extra menskracht ingezet. Wat we zien is dat er na de zomer toch meer aanvragen zijn geweest, waardoor dit probleem nog niet is opgelost. Twee weken geleden hebben we een bestuurlijk overleg gehad en toen is besloten om ook de raad te informeren over de wachtlijsten. In een ideale wereld heb je geen wachtlijsten binnen de jeugdzorg. Niet bij de toegang, niet bij de aanbieders en niet bij de basisjeugdhulp. Maar we leven niet in een ideale wereld. Overal is sprake van schaarste en ondertussen neemt ook de complexiteit van vraagstukken toe.”

Molema verduidelijkt: “Nu is het zo dat bij de toegang, als iemand zich meldt voor een vraag dat een dossier toegekend moet worden aan iemand die het af moet handelen en dan begint de zaak al te lopen. Maar eigenlijk zouden we vooral moeten kijken naar wanneer je nu wettelijke termijnen overschrijdt. Want we hebben er namelijk tijd voor om een vraag te bedienen. Bij de WIJ wordt er daarom heel goed gekeken. Als er sprake is van een crisis, of een urgent vraagstuk, dan hoeven mensen nooit te wachten. Het wordt dan met spoed opgepakt. In de tussenliggende periode is er ook gewoon contact met de mensen die de aanvraag hebben gedaan. Waarbij duidelijk wordt aangegeven dat ze nog even moeten wachten tot het gesprek plaats gaat vinden. Op een moment dat de basishulp passend is, gaan mensen daar naar toe, en daar is geen wachtlijst.”

“In de hele keten bouwt de druk zich op”
De wens is dat iedereen direct geholpen kan worden. “In de jeugdzorg, en ook in de zorg in het algemeen, zit veel krapte. Het lukt gewoon niet altijd. De oorzaken van de achterstanden zijn niet eenduidig. We zien in de hele keten dat de druk zich opbouwt. En we zien ook een groeiende complexiteit van vraagstukken. Als gemeente zijn we in gesprek met WIJ om te onderzoeken hoe dit probleem zo snel mogelijk kan worden opgelost. We hebben ook aangegeven dat we in de eerstvolgende voortgangsrapportage daarin mee gaan nemen welke acties er nu genomen worden en wanneer we denken dat we de achterstanden hebben ingelopen.”

Volgens de wethouder zal een achterstand nooit zonder gevolgen blijven. “Wat we doen is dat als er een crisis is, of als het spoedeisend is, dat het zo snel mogelijk wordt opgepakt. Ook zorgen we er voor dat er een goed contact is met mensen.” Binnen de jeugdzorg ligt er volgens Molema een uitdaging waarbij er met minder menskracht en met minder geld meer mensen geholpen kunnen worden. “Wij denken nog steeds dat we de aanvullende hulp, maar ook de specialistische jeugdzorg, gewoon moeten blijven doen ook om het voor ouders en kinderen beter te maken. Daar hebben we geen keuze in. Wij proberen om al die ballen in de lucht te houden om te zorgen dat er meer kwaliteit is voor ouders en gezinnen in ondersteuning, dat we het met minder administratie kunnen doen en dat moet op termijn voor minder druk zorgen bij de toegang. Mijn reflectie is daarom nog steeds hetzelfde.”

Volgens Molema worden de problemen niet veroorzaakt doordat medewerkers zijn overgeheveld naar JBN: “Het ging om twee medewerkers die vanuit verschillende plekken in de organisatie kwamen. Dat is echt niet één op één de oorzaak, waarbij we ook hebben gezegd, en daar blijf ik ook voor staan, dat als het gaat om de veiligheid van kinderen, dat dit altijd prioriteit krijgt. Hoe dan ook. Als nu dezelfde vraag zou komen, dan zouden we dezelfde afweging maken, om te zorgen dat er bij JBN voldoende mensen zijn om te helpen met de regie op maatregelen. Datzelfde geldt voor de afschaling van maatregelen bij Veilig Thuis. Daar geven we altijd prioriteit aan.” Om de problemen bij WIJ op te lossen is er bewust niet voor gekozen om mensen uit andere organisaties bij WIJ neer te zetten omdat dit het gevaar met zich meebrengt dat op die plekken tekorten gaan ontstaan.

Extra opdrachten voor WIJ
Tegen Blauw zegt Molema: “De WIJ krijgt in de tussentijd vaak extra opdrachten vanuit verschillende afdelingen van de gemeente. Dat kan een goede verklaring zijn waarom er meer geld is ingezet. Wat we wel zien, en dat is ook in het jaarverslag zichtbaar, dat het aantal meldingen, dat bij de WIJ binnenkomt, voor hulpvragen toeneemt. En daar zit ook een deel van de extra inkomsten in. Dus als gezegd wordt, meer geld gekregen en toch extra wachtlijsten dan hoort daar ook bij dat er extra taken bij WIJ zijn neergelegd.”

Het niet concurreren op personeel, waar Student & Stad naar vraagt, is volgens de wethouder lastig: “Dat is heel ingewikkeld. Als er enorme schaarste is, bij alle jeugdzorgorganisaties, zorginstellingen en de jeugdbescherming, dan is iedereen aan het werven bij dezelfde mensen die de diploma’s hebben om te kunnen werken in de jeugdzorg. Dat is ook wel iets waar aanbieders wel eens over mopperen: dat personeel vertrekt om bij een andere organisatie aan de slag te gaan. Dat is iets wat er bij hoort. Wat wij proberen is dat we goede mensen op de juiste plekken hebben. En wij proberen niet te concurreren met elkaar, maar het is uiteraard aan personeel zelf waar zij willen werken.”

Yaneth Menger van Stadspartij 100% voor Groningen: “De wethouder geeft aan dat het even wachten is op gesprekken. Hoe wordt ‘even wachten’ gedefinieerd?” Molema: “Als je langer moet wachten totdat er een besluit moet worden genomen, dan duurt het ook langer voor de hulp start. Met WIJ hebben we de afspraak dat mensen met complexe vraagstukken het eerste geholpen worden bij de achterstanden. We proberen te prioriteren en mensen die in een spoedsituatie zitten, die hoeven nooit te wachten.”