Verbijstering na debacle in Witte Huis: “Europa zal keihard aan de bak moeten”

In Groningen is met verbijstering gekeken naar de ruzie die vrijdag ontstond in het Witte Huis tussen de Trump-administratie en president Zelensky van Oekraïne.

Audrey Wijnberg werd geboren in Madison, in de staat Wisconsin. Na een carrière in New York woont ze inmiddels al geruime tijd in Groningen. “Ik heb het gisteravond gevolgd via de televisie”, vertelt Wijnberg. “Bij mij overheerst schaamte. En niet alleen bij mij, maar dat hoor ik ook van vrienden en kennissen in Amerika. Er zijn zelfs Amerikanen die erover nadenken om het land de komende jaren te verlaten, zolang Trump aan de macht is. Wat we gisteravond gezien hebben was schokkend. Het overschreed alle normen en waarden.”

Willemijn Kemp (De Sociale Brigade): “Zelensky zat daar bij twee bullies“
In Haren heeft De Sociale Brigade een actieve rol in de hulp en ondersteuning van Oekraïners die er worden opgevangen. Willemijn Kemp was flabbergasted bij het zien van de uitzending. “Wat er gebeurde was ongelofelijk. Zelensky zat daar bij twee bullies die belust zijn op macht en ego. Zelensky moest zijn mond houden, terwijl hij niets zei. Ik heb het fragment twee keer bekeken. Vicepresident J.D. Vance begon, Trump ging daar overheen. Zelensky kon zich met moeite inhouden, zeker toen er onwaarheden werden verkondigd dat Oekraïne de agressor zou zijn. Vance begon out of the blue te roepen dat Zelensky dankbaar moest zijn, en vervolgens kreeg hij geen enkele ruimte om nog iets te zeggen. Ik vond het heel knap en netjes hoe rustig Zelensky bleef.”

“Er zijn Oekraïners die niet op hem gestemd hebben, maar hem nu wel zien als hun president”
Kemp vindt dat de Oekraïense president geschoffeerd is. “Als De Sociale Brigade hebben we veel contacten met de Oekraïners. Je kunt je voorstellen dat er sinds gisteravond veel berichtjes over en weer zijn gestuurd. Vooropgesteld: mentaal en emotioneel doet dit hen geen goed. Aan de andere kant merk ik wel dat men trots is op Zelensky. Hij is de enige president die durft op te staan tegen Trump. Er zijn Oekraïners die zeggen: ‘Ik heb niet op hem gestemd, maar vanaf nu is hij wel mijn president.'”

Grondstoffendeal
Het was de bedoeling dat er in het Witte Huis een principeovereenkomst ondertekend zou worden over de wederopbouw van Oekraïne, waarbij er afspraken gemaakt zouden worden over de winning van grondstoffen en de Amerikaanse betrokkenheid daarbij. Door de ruzie is Zelensky uit het Witte Huis gestuurd zonder dat er handtekeningen zijn gezet. Europese regeringsleiders lieten daarna via sociale media weten achter Zelensky te staan.

Audrey Wijnberg: “Europa zal hard moeten werken aan eenheid”
Wijnberg: “Wat hier gebeurt is heel eng. Wat je ziet, sinds het aantreden van Trump, is dat in dertig dagen de hele wereldorde over de kop is gegooid. Europa zal echt hard aan de bak moeten om te werken aan eenheid, waarbij er ook een Europees leger moet komen. Wat dat betreft moeten we wel blij zijn met Europese leiders als Emmanuel Macron. De Franse president heeft dit vorig jaar al benoemd, dat het goed zou zijn om hier op te gaan investeren, maar werd toen weggehoond. Hem werd paniekvoetbal verweten. Ik denk dat we Europa veel sterker en zelfstandiger moeten maken, waarbij we qua kracht op gelijke voet komen met andere continenten. We moeten overigens ook niet denken dat het over drie jaar klaar is. Trump zal dan waarschijnlijk wel verdwijnen, maar zijn huidige vicepresident zal dan niet van het toneel stappen. En dat is een enorm MAGA-figuur. De enige hoop is dat Europa snel bij elkaar komt.”

Protest
Op de vraag of er geen kritiek is in Amerika zelf, zegt Wijnberg: “Die is er wel degelijk, maar het is nog niet ontzettend groot. Dit weekend staat er wel een groot protest op stapel, waarbij mensen worden opgeroepen om een etmaal lang niets te kopen bij grote internetwinkels. Maar ik ben het met je eens dat het tegengeluid nog niet echt in de media te horen is.”

Willemijn Kemp: “Poetin is de lachende derde”
Kemp had een andere voorstelling bij de ontmoeting: “Ik had verwacht dat de grondstoffendeal getekend zou gaan worden, waarbij Trump als bemiddelaar Poetin en Zelensky tegen elkaar uit zou gaan spelen. Maar met deze ruzie, en Zelensky die met lege handen staat, is Poetin de lachende derde. De vraag is ook in welke mate dit een vooropgezet plan is geweest. Is het een val waar Zelensky in is gelokt? Misschien moet je het ook wel op een hele andere manier bekijken. Misschien zijn Trump en Vance juist wel doodsbang voor een echte leider als Zelensky. Trump gedroeg zich als een Goliath, waarbij Zelensky de David was. Wel, we weten allemaal hoe dit Bijbelverhaal afliep.”

“Dat de Koude Oorlog iets van vroeger is, dat is voorbij”
Qua toekomst is Kemp het ook eens met Wijnberg: “Morgenavond komen regeringsleiders bij elkaar in Londen. Wat er moet gebeuren is dat we in Europa meer een eenheid gaan worden, op het gebied van veiligheid maar ook op het gebied van defensie. Het Westen zoals we dat kenden is een gesloten boek. Dat de Koude Oorlog iets van vroeger is, dat is voorbij. We hebben te maken met een dreiging die reëel is en die groter is geworden. We zullen moeten gaan investeren om Europa groot en krachtig te maken. Naïviteit hoort daar niet bij. En leunen op de schouders van Amerika zit er ook niet meer in.”

Maar is het niet te laat? Wijnberg: “Toen de Krim werd aangevallen had de knop misschien al omgezet moeten worden. In dat opzicht is het jammer dat we een vertraging hebben van tien jaar. Nederland heeft de afgelopen decennia enorm verzaakt in het op peil krijgen van defensie. Er zal nu echt iets moeten gebeuren.”