‘Warm, veilig en zuinig’: zo ziet de gemeente het licht in de binnenstad de komende jaren veranderen

Een herkenbaar, aantrekkelijk en veilig avondbeeld met warm-witte tint. Zo ziet de gemeente de verlichting in de binnenstad voor zich. De Martinitoren is het eerste voorbeeld in een nieuw lichtplan van het gemeentebestuur, dat de komende twee jaar moet worden doorgevoerd.

De Martinitoren kreeg de afgelopen maanden al een nieuwe, energiezuinige lichtinstallatie, die half oktober is aangezet. Het licht heeft een geleidelijk kleurverloop: warm aan de voet en koeler aan de top.

Dat beeld wordt doorgetrokken naar de rest van de binnenstad. Het overal toegepaste licht wordt warm-wit van minimaal 3000 kelvin. Met nieuwe principes in straatverlichting (city light en living light) wil de gemeente dat straatverlichting meer bijdraagt aan sociale veiligheid, maar ook aan een aantrekkelijk avondbeeld. Daarbij is het verkeer ook belangrijk, maar niet het enige doel, aldus het college. Een beter veiligheidsgevoel en een prettigere leefomgeving voor inwoners en bezoekers heeft prioriteit, naast minder energieverbruik.

‘Road light, living light en city light’

Het plan bouwt op drie basisconcepten. Road light is helder, functioneel wit licht voor rijbanen en verkeer. Living light is warm en zacht licht met een lichtsluier op gevels om comfort en geborgenheid te geven. City light is extra sfeerverlichting voor levendige plekken zoals gevels, bomen en objecten. Daardoor komen de kwaliteiten van de stad ook in het donker beter tot hun recht.

In normale straten zoals de Herestraat en Peperstraat komt vooral living light met hangende armaturen of iets vergelijkbaars. Deze straten krijgen ook een zachte lichtsluier op de gevels en functioneel straatlicht. De prioriteit voor deze werken ligt bij de Gele Loper en het hoofdloopnetwerk. Dit lichtconcept moet in ieder geval voor 2028 klaar zijn. Gangen en stegen zoals de Stalsteeg en Papengang krijgen functioneel licht met een subtiele lichtsluier en kleine moderne armaturen. Sommige “nachtgangen” krijgen kunstzinnige of speciale verlichting.

Rustige woonstraten krijgen living light met een lager lichtniveau om de nachtrust te beschermen. Daar komen hangende of wandarmaturen op ongeveer vier meter hoogte en een zachte lichtsluier op de onderste gevels. Binnenhoven en verborgen groene plekken krijgen zeer laag en intiem licht voor een ‘geheime tuin’-effect. Dit is maatwerk en gebeurt alleen bij nieuwe inrichting of openstelling.

Verkeer krijgt genoeg licht

Lanen en singels rond de historische kern worden verlicht met masten van zes tot zeven meter hoog met moderne armaturen die zowel de rijbaan als trottoir en gevels verlichten. Bomen en gevels krijgen bovendien een lichtsluier.

Het verkeer hoeft niet bang te zijn dat de binnenstad door de lichtplannen onzichtbaar wordt in de nacht. Brede straten krijgen living light met extra road light. De armaturen hangen organisch en asymmetrisch en er kan extra licht worden ingebouwd in straatmeubilair of rond bomen. Ook de Diepenring krijgt hoge masten met uithouders die de rijbaan verlichten en strooilicht naar gevels. Op de kades komen lagere armaturen.

Bij stadsentrees worden amberkleurige accenten aangebracht op bruggen en kademuren. Er komen geen armaturen op bruggen, tenzij dat technisch nodig is.

Uitzonderingen voor speciale locaties

Voor speciale plekken zoals de Grote Markt, Vismarkt, Akerkhof en Prinsentuin gelden aparte regels. Deze plekken combineren city light en living light met hangarmaturen, grondspots, lichtsnoeren in bomen en verlichting in meubilair. De Grote Markt is al uitgevoerd; andere pleinen volgen bij herinrichting.

Markante gebouwen krijgen, net als de Martinitoren, gedeeltelijk apart beleid. De toren van de Akerk behoudt voorlopig de bestaande verlichting. Andere ‘speciale’ gebouwen krijgen alleen nieuwe verlichting na een apart lichtplan.

Aanpak bij vervanging of herinrichting, behalve op plekken waar veiligheid omhoog moet

De meeste verlichting wordt niet apart vervangen, maar meegenomen bij vervanging van de bestaande verlichting of bij herinrichtingswerkzaamheden.

De hoogste prioriteit ligt bij het Gele Loper-gebied, het uitgaansgebied en de straten van het hoofdloopnetwerk. Daar moet het nieuwe lichtplan over twee jaar volledig zijn doorgevoerd, met name omdat het licht hier bijdraagt aan het veiligheidsgevoel.