Buskaartjes dreigen komend jaar tien procent duurder te worden, partijen vrezen voor bereikbaarheid

Wanneer er geen extra geld uit Den Haag komt, dreigen buskaartjes in onze gemeente volgend jaar tien procent duurder te worden. In de plannen betaalt de incidentele reiziger de hoofdprijs, terwijl mensen die vaker reizen juist te maken krijgen met korting. Toch maken politieke partijen zich grote zorgen over de bereikbaarheid en de betaalbaarheid van het openbaar vervoer.

“Is het verstandig om over elk onderwerp dat vanmiddag aan de orde is gekomen een motie in te gaan dienen of heeft de wethouder alle wensen goed gehoord en neemt hij deze mee”, vraagt Peter Rebergen van de ChristenUnie aan het einde van de vergadering aan wethouder Philip Broeksma (GroenLinks) van Verkeer. Broeksma: “Ik heb alles goed gehoord. Morgen, op donderdag, spreek ik met het OV-bureau. Voor de duidelijkheid: de gemeente betaalt het openbaar vervoer niet, dat wordt gedaan door de provincies Groningen en Drenthe.”

Dilemma
Voor de politiek is duidelijk dat het openbaar vervoer een basisvoorziening is. Yaneth Menger van Stadspartij 100% voor Groningen benadrukt: “Openbaar vervoer is geen luxe, maar het is een basisvoorziening die door al onze inwoners gebruikt moet kunnen worden. Blijft de kostenstijging beheersbaar? Of gaat het leiden tot een verschraling van het aanbod met gevolgen voor de bereikbaarheid?” Rebergen van de ChristenUnie sluit zich daarbij aan: “Het ov brengt inwoners van hun woning naar de plek waar ze moeten zijn. Het helpt om organisaties en instellingen bereikbaar te houden. Niet voor iedereen is het mogelijk om een auto te rijden. Daarom is het belangrijk dat het ov betaalbaar blijft.”

Wesley Pechler van Partij voor de Dieren legt uit waar de crux zit: “De tarieven bij de NS stijgen komend jaar met 6,5 procent. Bij ons lijkt het met 3,8 procent mee te vallen. Maar per reiskilometer ga je 2,6 cent meer betalen waardoor je het in principe hebt over een stijging van 10 procent. Met name de incidentele reiziger wordt geraakt. Waar wij namelijk blij mee zijn is het doorontwikkelen van OVpay. Als je hier vaker mee reist, krijg je forse korting. De zogeheten staffelkorting. Wel vinden wij het jammer dat het Rijk niet over de brug is gekomen met de transitievergoeding.”

Benni Leemhuis van GroenLinks sluit zich hier bij aan: “De afgelopen periode is er landelijk gelobbyd voor beter ov. Ook het college heeft zich hier voor ingezet. Met succes, want er is geld beschikbaar gesteld, alleen gaat dit geld niet naar ons, maar naar de Randstad, terwijl je juist graag hier effect wilt hebben. De korting voor veelgebruikers vinden wij interessant, maar mijn partij vindt dat de kosten voor incidentele reizigers niet teveel moet stijgen.”

Financiën
Volgens Broeksma is er bij de duurdere kaartjes niet sprake van een kostenstijging maar van een kostenverschuiving. “Naast de reguliere indicatie, die Partij voor de Dieren benoemt, verschuiven we de kosten. Een veelreiziger krijgt al na tien euro reizen via OVpay met korting te krijgen. Je registreert je pinpas en voor de rest hoef je hier niets voor te doen.”

De wethouder benadrukt dat deze keuze onvermijdelijk is. “Die korting is mogelijk omdat reizigers die minder reizen meer gaan betalen. Dit is een keuze. We kunnen dit wegstrepen, maar dan gaat dit 1,7 miljoen euro kosten. Dat zijn heel wat buslijnen. Er zullen dan lijnen verdwijnen of de avondbediening komt te vervallen.”

Vincent Boswijk van D66 vraagt wat de motie van de Provinciale Staten – die oproept om de tariefverhoging aan te houden – dan betekent. Broeksma legt uit dat het financiële huishoudboekje van het OV-bureau op orde moet blijven. “Drie ton vanuit de algemene reserves is acceptabel. Maar 1,7 miljoen euro kan niet. Dan moet je dingen schrappen. Het weerstandsvermogen van het OV-bureau ligt op 3,25 miljoen euro. Dit is het minimum. Op dit moment zeilen we al heel scherp aan de wind. Neem je daar 1,7 miljoen euro van af, dan zak je door de ondergrens. Dat kun je dan alleen opvangen door te schrappen in dienstregelingen.”

Lokale knelpunten: van Zernike tot de dorpen
Naast de tarieven kwamen ook de lokale knelpunten in de dienstregeling uitgebreid aan bod. Pablo Vermerris van Student & Stad signaleert problemen met de bussen naar Zernike: “Het ov moet in de basis goed functioneren, maar de basis is niet op orde als het gaat om de bussen naar Zernike. Studenten en onderwijsmedewerkers worden geconfronteerd met volle bussen. Dit zorgt voor een negatief beeld. Een groot contrast als we juist meer mensen in de bus willen hebben.” Broeksma reageert dat hier inmiddels op geanticipeerd wordt, omdat de verwachte uitstap op het Noorderstation door het doortrekken van de treinverbindingen nog niet plaatsvindt. Er rijden inmiddels meer bussen vanaf het Hoofdstation.

Een ander punt dat nadrukkelijk naar voren komt is de buslijn die door Engelbert en Middelbert rijdt. Rita Pestman van PvdA: “Mijn partij vindt dat een dorp die aan de ene kant het dorp Meerstad uit de grond gestampt ziet worden, aan de andere kant De Eems en waarbij er allemaal windmolens komen, er altijd een vorm van openbaar vervoer moet blijven. Dit dorp kan niet met lege handen achterblijven.”

Leemhuis van GroenLinks erkent dit, maar is ook kritisch: “Als je naar Engelbert fietst, en er komt een bus aanrijden: dat zijn enorme gevaartes. De verkeersveiligheid neemt toe, als deze enorme bussen er niet rijden.”

Jalt de Haan van het CDA vindt dat GroenLinks te kort door de bocht gaat: “Er wordt op dit moment onderzoek gedaan naar het inzetten van een achtpersoonsbus. Dat is voor mijn partij niet voldoende. Wij vinden het ook vreemd dat het wordt gekoppeld aan de verkeersveiligheid. Als je er zo over denkt, dan kunnen we veel meer buslijnen schrappen. Sterker nog: we hebben er onlangs mee ingestemd dat er bussen door de Vinkenstraat gaan rijden. Toen heb ik geen van de partijen die voorstander waren iets horen roepen over verkeersveiligheid. Voor mijn partij staat als een paal boven water: de dorpen moeten bereikbaar blijven.”

Pestman vraagt om duidelijkheid bij Broeksma: “Onderschrijft u het belang van openbaar vervoer voor deze dorpen?” Broeksma: “Ja. Al onze inwoners moeten gebruik kunnen maken van goed ov. Wat betreft de veiligheid: het zijn de dorpen zelf die aangegeven hebben dat ze liever geen grote bussen meer zien. Het zijn kwetsbare dorpen, waarbij grote bussen veel invloed hebben op de kwaliteit van leven. Maar het is een dilemma. Kiezen we voor kleinere bussen? Daar zijn we, in goed overleg met de dorpen, mee bezig.”

Toekomstvisie: pleidooi voor publiek en gratis OV
De afgelopen decennia zijn buslijnen gestrekt en opgeheven of rijden minder vaak, met als gevolg dat verschillende dorpen niet meer worden aangedaan door een reguliere buslijn. Hans de Waard van SP noemt de huidige situatie pijnlijk. “Openbaar vervoer is geen luxe, maar het is vrijheid. En wat is het dan pijnlijk om in de begroting te lezen dat opnieuw de kaasschaaf er over heen gaat, waarbij ons ov nu als één van de duurste is in de hele wereld.”

De Waard wijst op de hubtaxi, die destijds al een noodoplossing was, maar nu vastloopt vanwege kosten en te weinig chauffeurs. “De oplossing is om weer met grote voertuigen te gaan rijden, op vaste tijden waarbij er op vaste punten wordt gestopt. Dat is overzichtelijker.”

Hij pleit voor een andere koers: “Duidelijk is dat de privatisering van het openbaar vervoer niet gebracht heeft wat er beloofd werd. Het werd niet goedkoper. Er ging meer geld naar buitenlandse aandeelhouders. Het wordt tijd voor een andere koers: gratis openbaar vervoer, niet met allerlei ingewikkelde abonnementen. Leg het weer in publieke handen. En dit is geen luchtfietserij, want in de Tweede Kamer ligt dit plan voor.”

Broeksma vertelt dat de nieuwe concessie in 2029 zal ingaan en dat hier nu de voorbereidingen voor gestart zijn. “De keuze van een publiek vervoersbedrijf, waar de SP op doelt, is niet aan ons, maar is ook aan de provincies Groningen en Drenthe. Het klopt dat de wetgeving dit nu mogelijk maakt. Toch denkt het college dat het model met het OV-bureau prima werkt. Als gemeente staan wij aan het roer wat er bij het OV-bureau gebeurd.”

Zorgen over de hubtaxi
Over de hubtaxi is de raad het in grote lijnen ook eens. Pechler (Partij voor de Dieren) stelt: “De tarieven hiervoor dreigen nu 2,5 keer over de kop te gaan, waardoor het geen alternatief meer is. Wij roepen het college op om de prijsverhogingen, ook voor de reguliere buslijnen, te beperken.” Ook Jalt de Haan (CDA) en Evelien Bernabela (Partij voor het Noorden) pleiten voor het behoud van de hubtaxi en dringen aan op een betaalbare prijs.

Wethouder Broeksma zegt alle wensen gehoord te hebben en gaat deze meenemen naar het overleg met het OV-bureau. De SP heeft alvast een motie aangekondigd voor de eerstvolgende raadsvergadering om het openbaar vervoer weer in publieke handen te gaan nemen.