Na 80 jaar krijgt ‘Harry’ een stolperstein: “Hij behoorde tot het grote leger der vermisten”

Op maandag 18 augustus wordt aan de Nassaulaan in de stad een stolperstein onthuld ter nagedachtenis aan Johann Heinrich Diemer. Diemer was een belangrijke figuur in het Groningse verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Diemer werd geboren op 7 november 1904 in het Friese Dronryp. Na een studie Biologie aan de universiteit van Leiden deed hij in juli 1931 doctoraal examen en promoveerde vier jaar later. In 1936 begon hij als leraar biologie op een school in Amsterdam, waarna hij twee jaar later werd benoemd tot assistent in de anatomie aan de Rijksuniversiteit Groningen. In 1944 werd hij ontslagen aan de RUG na een hevig conflict met zijn chef Herman Maximilien de Burlet. Burlet was lid van de NSB. Op dat moment was Diemer al actief in het verzet en verleende hij hulp aan ondergedoken studenten. Hij gaf bijvoorbeeld geheime lessen op studentenkamers en later ook vanuit het RK Ziekenhuis.

Na zijn ontslag kon hij zich nog meer toeleggen op het illegale werk. Diemer werd speciaal belast met het huisvesten van onderduikers en bleek talent te hebben in het vinden van adressen. Eerst voor studenten, later ook voor andere personen. De spoorwegstaking van 1944 was bijvoorbeeld een reden waarom veel spoorwegpersoneel een onderduikadres nodig had. Diemer bezorgde velen van hen een veilige plek. In januari 1945 ging het mis: hij had een afspraak met een vriend in het verzet, maar toen hij bij diens huis aankwam bleek de Sicherheitsdienst (SD) het huis te hebben overgenomen. Diemer liep in de val en verbleef tot maart in het Huis van Bewaring in de stad. Op 17 maart werd hij met 96 anderen op transport gesteld naar het Duitse concentratiekamp Neuengamme. Half april volgde een nieuw transport met Sandbostel, een concentratiekamp in Nedersaksen, als eindbestemming. Op 29 april volgde de bevrijding. Diemer werd voor het laatst gezien op 10 mei. Op dat moment was hij ziek. “Hij behoort tot het grote leger der vermisten. Zijn vrouw en drie jonge kinderen wachten nog steeds op zijn terugkeer,” zo schreef het blad De Anti Fascist.

Later is duidelijk geworden dat hij na de Duitse capitulatie naar alle waarschijnlijkheid op 31 mei is overleden. Britse soldaten die het kamp bevrijdden, gaven naderhand aan dat de situatie er erbarmelijk was, en vergelijkbaar met de situatie in Buchenwald en Bergen-Belsen. Aanvankelijk lag hij begraven in Rotenburg. Later is zijn lichaam herbegraven op het ereveld in Loenen. De J.H. Diemerstraat in de wijk Hoornsemeer is naar Diemer vernoemd. Dat er nu een stolperstein wordt geplaatst, is te danken aan zijn dochter Trudy, die de aanvraag heeft gedaan.

Wat is een stolperstein?
Stolperstein is een Duitse combinatie van de woorden: stolpern (struikelen) en Steine (stenen). Het is bedoeld om het gevoel te krijgen van een ‘belemmering’ of ‘obstakel’. Het gaat om een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig als monument voor slachtoffers van het nationaalsocialisme die verdreven, gedeporteerd, vermoord of tot zelfmoord gedreven zijn. De gedenktekens worden in het trottoir voor hun vroegere woonhuizen aangebracht.