Zeldzame lammergier neergestreken in de stad: “Heel bijzonder”

In Groningen is zaterdag een lammergier neergestreken. Het is een zeldzame verschijning. Volgens boswachter Bart Zwiers van Natuurmonumenten is dit type gier niet eerder in de stad waargenomen.

Bart, hoe bijzonder is deze waarneming?
“Heel bijzonder, en wel om verschillende redenen. Vorige week werd in het land al een groep vale gieren waargenomen. Ook die waarneming was opmerkelijk, maar daar zijn er zo’n 30.000 van. Deze lammergier is veel uitzonderlijker, daar zijn er wereldwijd maar zo’n 1.400 van. Dit type gier heeft in Nederland niets te zoeken. Het dier leeft normaal gesproken in de bergen, zoals de Pyreneeën, Corsica of Engadin.”

Hoe komt deze gier dan in Groningen terecht?
“We weten dat het om een jonge lammergier gaat die het levenslicht zag in het Duitse Beieren. Het dier is naar alle waarschijnlijkheid op zoek gegaan naar een nieuw jachtgebied. Door de warme, zuidelijke wind en de thermieken, dat zijn verticale luchtbewegingen die veroorzaakt worden door temperatuurveranderingen, is het dier hier terechtgekomen. We weten dat het dier verzwakt is.”

Dat is ook de reden waarom je vraagt om geen precieze locatie te delen, toch?
“Klopt. Het dier is verzwakt. Het is niet verstandig dat fotografen en liefhebbers massaal naar deze locatie trekken. We monitoren het dier en de collega’s van de Fûgelhelling in Ureterp zijn geïnformeerd. Mochten we signalen krijgen dat het slechter gaat, dan grijpen we in en wordt het dier overgebracht naar Ureterp om aan te sterken.”

Tekst gaat verder onder de foto:

De lammergier leeft in de bergen en heeft hier in principe niets te zoeken. Kun je daar iets meer over vertellen?
“De lammergier heeft een heel goed neusorgaan; hij kan een kadaver op een afstand van vijf kilometer ruiken. Deze gier eet heel graag botten. Door de grote snavelopening kan hij botten tot achttien centimeter groot in één keer doorslikken. Maar vaak zijn botten groter. Wat doet deze gier om ze toch hapbaar te maken? Hij laat de botten van grote hoogte, bijvoorbeeld vanaf een berg, naar beneden vallen, zodat ze stuk gaan. En dat lukt natuurlijk niet zo makkelijk in Groningen. We hebben hier enerzijds geen grote hoeveelheid kadavers en ook het aantal hoge gebouwen is beperkt.”

Toch is het wel heel bijzonder om het dier hier nu te hebben?
“Zeker! Het is echt een heel groot beest met een spanwijdte van drie meter. Ter vergelijking: de zeearend, die in De Onlanden woont, heeft een spanwijdte van 2,5 meter. Het is een prachtige vogel en wat ik ook zo fascinerend vind, is dat ze zo slim zijn. Naar alle waarschijnlijkheid zijn ze net zo slim als een papegaai of kraai. Dat laten vallen van botten vanaf grote hoogte: kom er maar eens op. En deze gier vult een bijzondere plek in. Het is echt een dier dat de laatste restjes van een karkas verorbert.”

Heb je enig idee of de lammergier ooit eerder in Nederland is voorgekomen?
“Een tijd geleden is er eentje aangetroffen bij Wieringermeer. Deze kwam in aanvaring met een windmolen en overleefde het niet. En er is nog een ander verhaal waarbij een lammergier werd aangetroffen die toen in de auto is teruggebracht naar Duitsland. En voor de rest weten we het niet. Tegenwoordig houden we alles heel nauwgezet bij; alles wordt genoteerd. Maar hoe de situatie in de Middeleeuwen was, dat weten we niet. We kijken dan bijvoorbeeld naar schilderijen, maar daar komt deze gier eigenlijk niet op voor. Waar het wel op voorkomt, zijn uitingen die met de dood te maken hebben, rituelen als kruisingen bijvoorbeeld. Daarom wordt deze lammergier ook sterk gekoppeld aan de dood.”

Maar voor nu is het advies om afstand te houden?
“Dat klopt. We zijn op de hoogte dat het dier in Groningen verblijft en we monitoren het. Maar het heeft geen enkele zin om er massaal naartoe te gaan, daar is het dier niet bij gebaat. Je kunt je ook voorstellen wat er in zo’n dier omgaat: vertrekt vanuit Beieren op zoek naar een nieuw leefgebied, en komt door de zuidelijke winden en thermieken ineens in Groningen of all places terecht. We gaan het goed in de gaten houden en we grijpen in mocht dat nodig zijn.”