RUG-onderzoek wijst uit: Dode Zeerollen zijn ouder dan gedacht

Veel Dode Zeerollen zijn ouder dan eerder werd gedacht. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen. Onderzoekers gebruikten kunstmatige intelligentie om de Bijbelse manuscripten nauwkeuriger te dateren. Zo ontdekten ze twee fragmenten die stammen uit de tijd van hun vermoedelijke auteurs.

Voorheen werden de Dode Zeerollen gedateerd op basis van handschriftanalyse. Maar dit had volgens de onderzoekers geen sterke wetenschappelijke basis, omdat er te weinig voorbeelden zijn van zeer oude manuscripten.

In het nieuwe onderzoek werden koolstofdateringen van 24 monsters gecombineerd met zogenoemde ‘machine learning’, een proces waarbij een AI leert van data. De AI kan zo inktspoorpatronen herkennen in gedigitaliseerde manuscripten.

Het nieuwe datumvoorspellingsmodel, genaamd Enoch, combineert radiokoolstofdatering, paleografie en kunstmatige intelligentie. Het kan manuscripten dateren met een onzekerheidsmarge van ongeveer dertig jaar.

Geschriften ouder dan gedacht

De eerste resultaten laten zien dat twee oude Joodse schriftstijlen (het ‘Hasmonees’ en het ‘Herodiaans’) eerder ontstonden dan voorheen werd aangenomen. Ze bestonden al naast elkaar sinds het einde van de tweede eeuw voor Christus.

Bijzonder is ook de ontdekking van twee fragmenten die uit de tijd van hun vermoedelijke auteurs stammen. Het gaat om delen van de Bijbelboeken Daniël en Prediker. Deze manuscripten dateren uit dezelfde periode als waarin hun auteurs vermoedelijk leefden: de tweede en derde eeuw voor Christus.

‘Grote gevolgen’

“Deze resultaten hebben nu dus de mogelijkheid gecreëerd om tastbaar bewijs te bestuderen van de handen die de Bijbel schreven,” stellen de onderzoekers op de website van de RUG. De nieuwe chronologie binnen de Dode Zeerollen heeft volgens hen grote gevolgen voor de manier waarop tot nu toe werd gedacht over politieke en intellectuele ontwikkelingen in het oostelijke Middellandse Zeegebied.

Het feit dat er al zo vroeg op deze manier werd geschreven in het oude Judea, kan historici ook veel vertellen over andere aspecten van die tijd. De onderzoekers noemen onder meer de politiek en verstedelijking, naast de opkomst en ontwikkeling van religieuze groeperingen in de periode waarin de Dode Zeerollen werden verstopt. Niet alleen de Joodse groepering die ze in een grot verborg op de Westelijke Jordaanoever komt daarbij in beeld: ook de geschiedenis van het vroege christendom wordt hierdoor beter zichtbaar, besluiten de onderzoekers.