Voormalig VVD-leider en vicepremier Hans Wiegel is overleden. VVD-fractievoorzitter Ietje Jacobs-Setz stelt dat met zijn heengaan een orakel is weggevallen: “Het was een man die inspireerde.”
“Ik denk dat Wiegel mijn naam niet zou herkennen, hoewel ik hem wel een aantal keren ontmoet heb”, vertelt Jacobs-Setz. “Maar voor mij persoonlijk is hij heel belangrijk geweest. Wiegel heeft mijn politieke interesse aangewakkerd en de manier waarop hij politiek bedreef heeft mij als politicus gevormd.” Wiegel werd in 1971 fractievoorzitter van de VVD in de Tweede Kamer. In die jaren ontwikkelde hij zich tot een vurig bestrijder van het kabinet-Den Uyl, dat hij onder meer verweet te veel geld uit te geven. Dit leidde tot felle redevoeringen, die hij met humor laagdrempelig maakte.
“Mijn ouders waren groot Wiegel-fan”
“Ik kom uit een echt ondernemersgezin. Toen ik opgroeide waren mijn ouders politiek geëngageerd en groot Wiegel-fan. Toen ik een jaar of 9 of 10 was, konden we thuis op het televisietoestel twee zenders ontvangen. Op zondagen keken we, vaste prik, altijd naar ‘Het Capitool’, de voorloper van ‘Buitenhof’. In dit programma discussieerde men over onderwerpen uit het nieuws. Mensen als Wiegel schoven daar regelmatig aan. Deze uitzendingen hebben mijn wereldbeeld bepaald, en ik herinner me ook dat mijn ouders mij leerden om over zulke onderwerpen te praten en mijn eigen mening te vormen. Als je 9 of 10 jaar oud bent, ben je helemaal nog niet met politiek bezig, maar later besefte ik dat dit wel mijn fundament is geweest waarop ik ben gaan voortbouwen.”
“Sinterklaas bestaat”
Jacobs-Setz zit sinds 2014 in de gemeenteraad. Eerst in die van Haren en sinds 2019 als fractievoorzitter in Groningen. Wiegel is in de woordvoeringen van Jacobs-Setz nooit ver weg: “Den Uyl en Wiegel waren elkaars tegenpolen. In oktober 1972 bezochten beide lijsttrekkers congrescentrum Het Tehuis in Groningen waar een debat voor studenten werd gehouden. Wiegel kreeg toen de lachers op zijn hand door te zeggen: ‘Sinterklaas bestáát! Daar zit-ie, achter de tafel!’ Dit was een verwijt aan Den Uyl, dat hij te veel geld uitgaf. Tijdens de behandeling van de voorjaarsnota in onze gemeenteraad ben ik de laatste jaren altijd na de SP aan de beurt. De SP wil ook altijd van alles. Terwijl ik als liberaal zeg: gratis geld bestaat niet. In mijn woordvoering verwijs ik dan op zo’n moment graag naar wat Wiegel in 1972 zei dat Sinterklaas bestaat.”
“Heeft de ‘V’ van Volkspartij tot uiting gebracht”
Volgens Jacobs-Setz hebben we veel aan Wiegel te danken: “Hij begon zijn politieke carrière in een tijd waarin politiek nog elitair was. Hij heeft die politiek volkser gemaakt. Tegenwoordig zouden we het vreselijk arrogant vinden, maar in die tijd werd er amper naar de gewone man en vrouw geluisterd. Dat contact was er niet. Wiegel is degene geweest binnen de partij die de ‘V’ van Volkspartij tot uiting heeft gebracht. En ook zijn eigenzinnigheid. In de tijd van ‘Het Capitool’ verscheen je nog heel gewoon rokend op televisie. Zijn voorlichter schijnt eens gezegd te hebben of het misschien niet goed zou zijn om wat minder met die sigaar in beeld te komen. Daarop reageerde Wiegel door te zeggen: ‘Ik ben mezelf. Dit is wie ik ben.’ Dat vind ik heel sterk.”
Wiegel Weizen
Hoewel Wiegel de interesse in politiek bij Jacobs-Setz heeft aangewakkerd, zijn hun ontmoetingen beperkt gebleven. “Ik heb hem twee keer de hand mogen schudden. De laatste burgemeester van Haren was Pieter van Veen (VVD). Van Veen had een goed contact met Wiegel. In die periode was er regelmatig contact. Dat geldt trouwens ook voor onze JOVD-afdeling. Drie jaar geleden heeft de JOVD een eigen Weizen op de markt gebracht met als doel jongeren meer bij de politiek te betrekken. De Weizen (een Duits tarwebier) heeft de naam Wiegel Weizen gekregen als een eerbetoon.”
“Een orakel, een mastodont”
Op de vraag of de echo van Wiegel de komende periode ook zal blijven doorklinken in de woordvoeringen van de VVD-raadsleden, twijfelt Jacobs-Setz: “De Groningse VVD heeft een vrij jonge fractie die Wiegel alleen van televisie kent. Dat hoorde je vandaag ook terug bij Haagse politici, zoals Fleur Agema (PVV), die liet weten hem eigenlijk niet te hebben meegemaakt als politicus. Toch zullen we hem niet vergeten. Net als de recent overleden Jan Terlouw (D66) was Wiegel een echt orakel, een mastodont. Het was een man die inspireerde en een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de politiek. Wat hij heeft achtergelaten en opgebouwd, moeten we koesteren.”
