Slag om Groningen begon tachtig jaar geleden: “In de steeg stond een Duitse officier”

Het is zondag precies tachtig jaar geleden dat de slag om Groningen begon. Na vier dagen van strijd werd op 16 april de stad bevrijd.

“Het was op de dag van onze bevrijding. ’s Middags om 13.00 uur werden wij in de binnenstad bevrijd. Na de eerste vreugde, die voor mij niet ten volle was, gingen moeder en ik na al die angstige dagen naar boven, naar onze buurvrouw. Haar man zat in Duitsland. We dronken met zijn drietjes een glaasje wijn op de spoedige terugkeer van de buurman. Op een gegeven moment zei de buurvrouw: er is iemand bij jullie beneden. Ik ken dit geluid. Terwijl ik zei dat dit niet kon, omdat er immers nog geen mens op straat mocht, loop ik naar het raam en kijk naar de gang waar onze deur op uitkomt. Het was alsof het bloed in mijn lichaam stilstond. Beneden in de steeg stond met een bleek en verbeten gezicht, in de ene hand een Panzerfaust en in de andere hand een revolver, een Duitse officier met nog twee soldaten.”

Tekst gaat verder onder de foto:

Opgerukt vanuit Drenthe
Het zijn de regels uit een brief die Beppie de Vries, die tijdens de Tweede Wereldoorlog in de Gelkingesteeg woonde, schreef aan een penvriend in Nederlands-Indië. Op dat moment is de strijd om Groningen al een aantal dagen bezig. In de dagen voorafgaand aan de start van de bevrijding op 13 april zijn Canadese en Poolse troepen opgerukt vanuit het zuiden. Het oprukken gaat moeizaam omdat er op veel plekken in Drenthe door de Duitsers verzet wordt geboden.

Canadese brigades besluiten om naar Groningen te rijden
Op donderdagavond 12 april 1945 lijkt de bevrijding dan ook nog ver weg. Dertig kilometer ten zuiden van de stad Groningen heerst op dat moment al een heel andere stemming. In de nacht van donderdag 12 op vrijdag 13 april wisten Canadese geallieerden Assen te bevrijden. Drie Canadese brigades besluiten om door te rijden, om via Eelde Groningen te bereiken. Het bevrijden van Groningen was voor de geallieerde troepen belangrijk omdat daarmee de weg richting Delfzijl open kwam te liggen, in die tijd een belangrijke havenstad in het Noorden.

Slag om Groningen
De slag om Groningen begint op 13 april. Een allegaartje van zo’n 7.500 Wehrmacht-soldaten, Luftwaffe, Kriegsmarine en fanatieke Nederlandse en Belgische SS-soldaten proberen de stad te behouden, waarbij zij echter geen schijn van kans hebben tegen de 14.000 Canadese militairen. Op de eerste dag kon de zuidkant van de stad bevrijd worden. In de dagen daarna rukte men steeds verder op richting het centrum.

“Mijn moeder heeft de Canadezen gewaarschuwd”
Terug naar het verhaal van Beppie de Vries. “Na het aantreffen van de Duitsers waarschuwt ze haar moeder en de buurvrouw”, vertelt Inge Klumper-Eleveld. “Mijn moeder probeerde ondertussen om via de woning aan de voorkant van het pand te komen, aan de kant van de Gelkingestraat, om daar de Canadezen te waarschuwen. In de brief schrijft mijn moeder dat dit lukt en dat ze op dat moment ook ontzettend blij is dat ze in het Engels kan communiceren. Ze heeft hen duidelijk gemaakt dat ze mee moesten komen naar de steeg. De Duitsers waren op dat moment gevlucht, maar konden even later ingerekend worden, met alle commotie van dien die daarbij hoort.”

“Ze zorgde ervoor dat de Duitser zijn portemonnee mocht houden”
Bij de zoekactie wordt ook een vliegenier aangetroffen op het dak van een achterhuis aan de Gelkingesteeg. “De Duitsers hebben tijdens de oorlogsjaren het liefste wat mijn moeder bezat afgenomen: haar verloofde werd in januari 1945 doodgeschoten in Dokkum. Maar ze heeft altijd een groot rechtvaardigheidsgevoel en medemenselijkheid gehad. Toen ze zag dat de Canadezen een portemonnee van de vliegenier afpakten, met daarin foto’s van zijn vrouw en twee kinderen, greep ze in. Ze zorgde ervoor dat de Duitser zijn portemonnee mocht houden.”

Bevrijding
Op 16 april 1945 wordt in de middag de overgave van de Duitse troepen getekend in het Duitse hoofdkwartier in het voormalige Rijksarchief aan de Sint Jansstraat. Namens de Duitse troepen is aanwezig Oberst Gottfried Miczek en namens de Canadezen generaal Albert Bruce Matthews. Met de bevrijding van de stad lag de weg open naar Delfzijl. De slag om Delfzijl begon op 23 april 1945 en eindigde tien dagen later op 2 mei 1945 en was op de slag om Texel na, de laatste slag die in Nederland plaatsvond.

Luister hieronder naar Inge Klumper-Eleveld die voordraagt uit de brief die haar moeder schreef: