Stop-motion met een verhaal: ouderen geven hun herinneringen leven

Met het maken van stop-motion animatiefilmpjes verbinding zoeken met ouderen. Dat is het doel van beeldend kunstenaar Jitske Wadman. De eerste resultaten zijn zo positief dat er nagedacht wordt over een vervolg.

“De eerste persoon bij wie ik op bezoek ben gegaan was Marianna. Zij is 90 jaar oud. Van tevoren was geïnventariseerd wie er mee wilde werken aan mijn project. Marianna leek het wel wat. Maar ik kan me herinneren dat ze wilde weten of het ook zeer deed. Ze wist niet zo goed wat stop-motion animatie precies was. Dat ben ik aan haar gaan uitleggen.”

Eenzaamheid
Aan het woord is Jitske Wadman. Wadman is vanuit haar atelier in de Biotoop in Haren bezig met haar beeldend werk. Wanneer ze over haar werk praat, hoor je de passie en de bevlogenheid. Vorig jaar kwamen verschillende lijntjes bij elkaar. Om een docentengraad bij de Academie Minerva te behalen moest er een scriptie worden geschreven. Tegelijkertijd werkte Wadman bij een zorgorganisatie. Vanuit deze functie kwam ze veel bij ouderen over de vloer waar ze de eenzaamheid opmerkte. En zo werd het idee geboren om een project te starten waarbij scriptie, verbinding met ouderen en de passie voor het creatief maakproces aan elkaar werden gekoppeld.

Tekst gaat verder onder de foto‘s:

“Ik wilde dat er een ontmoeting zou komen”
“Het project is ontstaan vanuit de behoefte die ik bij ouderen zag om te verbinden. In Groningen zijn er op dit gebied veel initiatieven. Maar wat ik absoluut niet wilde is dat het een creatief uurtje zou gaan worden, waarbij ik de begeleider zou zijn. Ik wilde echt dat er een ontmoeting zou komen tussen mij en de ander. Dat je elkaar tegenkomt in een gedeeld maak-proces. Het resultaat is het stop-motion animatie-project waarin we samen aan een filmpje werken.”

Stop-motion animatie
Maar wat is stop-motion precies? “Wat je doet is dat je een stilstaand beeld tot leven brengt. Je maakt een groot aantal foto’s. Die zet je achter elkaar, waardoor er een beweging en dus een film ontstaat. Dit kun je verder aanvullen met geluid, muziek of een voice-over. Het meest spannende aan dit project was om een herinnering van de oudere deelnemers tot leven te brengen die door de mensen zelf werd aangedragen. Daardoor werd dit project een reis met een onbekende bestemming.”

“Paard tot leven wekken”
Marianna hoefde niet lang na te denken over een herinnering: “Ze bleek vroeger een paard gehad te hebben. Toen ik uitlegde wat stop-motion is, ontstond het idee om dit paard tot leven te wekken. Ze bleek diverse foto’s te hebben. Die heb ik gekopieerd. De volgende keer dat ik bij haar thuis kwam, had ik naast de kopieën ook allerlei knutsel spullen meegenomen. Samen zijn we scenes gaan bedenken en bouwen.”

“Het resultaat zorgde voor nieuwe inspiratie”
Bij stop-motion bestaat iedere foto uit materialen. Door deze materialen op de volgende foto een klein beetje te verplaatsen, ontstaan er bewegingen. “Marianna was in het begin een beetje onzeker. Doe ik het wel goed? Ze vertelde dat ze niet zo’n opleiding gedaan had als die ik heb gevolgd. Maar de samenwerking verliep vlot en we hebben erg veel plezier samen gehad. Het resultaat zorgde ook weer voor nieuwe inspiratie. Toen ze het paard zag bewegen, herinnerde ze zich bijvoorbeeld ineens dat ze het paard vroeger biks als voer gaf. Door droge pasta in een pan te doen, en daar mee te schudden, ontstond een geluid dat we daar voor konden gebruiken. En zo ontstond de scene.”

Tekst gaat verder onder de video:

“Het doel was om ontmoeting te realiseren”
Wadman heeft het afgelopen jaar met drie ouderen een animatie gemaakt. Net als bij Marianna kwamen er ook bij de anderen snel ideeën op tafel. “Dat er een resultaat is, dat is geweldig. Maar als het niet was gelukt, dan was het ook goed geweest. Mijn doel was om een ontmoeting te realiseren, en samen met plezier iets te maken. Door mijn werk bij de zorginstelling kwam ik veel bij ouderen over de vloer. Maar dit was functiegericht. Ik had de behoefte om de ander vinden door iets samen te gaan doen.”

“Resultaten zijn erg prettig”
Van tevoren was er goed nagedacht welke ouderen aan het project mee konden werken. “Binnen de zorgorganisatie is er een collega geweest die gekeken heeft welke personen in aanmerking kwamen. We zijn terecht gekomen bij mensen voor wie een groepsactiviteit een te hoge drempel is, maar voor wie zoiets, aan de keukentafel wel behapbaar is. De resultaten zijn erg prettig. De ouderen die meegedaan hebben, hebben erg positief en fijn gereageerd. Ondertussen zijn er flink wat ouderen die ook mee willen doen. De collega gaf aan dat er wel honderden geïnteresserden zijn. Geweldig toch?”

Tekst gaat verder onder de foto’s:

“Kijken naar subsidies”
Of het project ook een vervolg gaat krijgen, is onbekend. “De eerste drie animaties heb ik gemaakt om een pilot te doen. Wil ik er een vervolg aan geven, dan komen er kosten bij kijken. En het maken van een korte animatie kost ook wat tijd. Gemiddeld ben ik vijf keer een paar uur bij de deelnemers geweest. We zijn aan het kijken naar subsidies of daar iets in mogelijk is. Ook lopen er gesprekken met een organisatie die wel interesse heeft. En eventueel zouden we nog na kunnen denken over een crowdfundingsactie.”

“Er ontstond moed en beweging”
Toch is Wadman overtuigd dat er een vervolg zou moeten komen. “Dit project is meer dan alleen een animatie maken. Eén van de deelnemers bevond zich bijvoorbeeld in een rouwproces. André (73) wilde iets maken over zijn overleden dochter. Samen zijn we dit maakproces ingegaan. We maakten eerst een kraai, omdat zijn dochter een tamme kraai heeft gehad. Gaandeweg ontstonden er meer ideeën. Het project heeft André veel gebracht. Hij had behoefte om uitdrukking te geven aan de gevoelens die hij had. Sinds dit project gaat hij weer naar clubjes en bijeenkomsten. En dat zag ik ook bij de andere deelnemers. Door het samen creëren ontstond er letterlijk weer moed en beweging. Fantastisch.”

Knarrenfilm Festival
Wadman droomt ondertussen verder. Als er meer animatiefilmpjes gemaakt worden, zou er wellicht een Knarrenfilm Festival gehouden kunnen worden. Een festival waarbij mensen elkanders animaties kunnen bekijken en bijvoorbeeld familieleden kunnen uitnodigen.

Voor meer informatie kun je terecht op de Instagrampagina van Wadman.