Zorgen bij politiek over busvervoer: “Als je het jaarverslag leest word je er beroerd van”

Bij de fracties in de gemeenteraad zijn er zorgen over het busvervoer in Groningen en Drenthe. De knoppen waar zij aan kunnen draaien zijn echter beperkt, omdat een deel van de oplossing elders ligt.

In de raad werd afgelopen week gesproken over de Jaarstukken 2023 en de Ontwerpbegroting 2025. Of met andere woorden: er werd teruggeblikt op het afgelopen jaar en er wordt uit de doeken gedaan wat de plannen zijn voor het komende jaar. “Wie het jaarverslag 2023 leest wordt er beroerd van. Zo triest is het”, vertelt Rita Pestman van de PvdA. “Veel bussen zijn uitgevallen doordat buschauffeurs ziek thuis zitten. Dit zorgt voor frustratie bij reizigers die te laat op school of op hun werk komen. Ondanks een groot financieel tekort houdt de busonderneming de moed er in. De verwachting is dat er vanaf 2027 meer reizigers zijn, waardoor er weer zwarte cijfers genoteerd kunnen worden. Maar hoe komen we uit het financiële moeras? En hoe lossen we het ziekteverzuim op? We houden ons hart vast voor 2025. Want hoeveel buslijnen zullen er dan opgeheven moeten worden?”

Hans de Waard (SP): “Is het nodig om geld in een reclamecampagne te stoppen?”
Met Qbuzz gaat het niet goed. Volgens wethouder Philip Broeksma (GroenLinks) van Verkeer schrijft het bedrijf in Nederland rode cijfers. Voor de SP is het aanleiding om zich hardop af te vragen of het huidige systeem wel houdbaar is. Hans de Waard: “Het ov vervult een belangrijke rol in de samenleving. Het biedt de mogelijkheid om je te verplaatsen op een duurzame en comfortabele manier. Het systeem van vervoeren is echter duur. Reizigers betalen een hoge prijs voor hun kaartjes. Misschien is het wel helemaal niet vreemd dat de reizigersaantallen pas daarom in 2027 weer op het goede niveau zijn. Is het daarom nodig om geld in een reclamecampagne te stoppen om reizigers terug te krijgen? Of kunnen we dit geld beter in het vervoeren steken?”

“Italiaanse eigenaar”
De Waard: “Qbuzz heeft een Italiaanse eigenaar. Een bedrijf dat 100 miljoen euro winst maakt. Het slaat dan toch nergens op dat wij geld moeten sprokkelen zodat ze daar winst kunnen maken? We moeten het ov weer in eigen handen nemen. Het afgelopen jaar heb ik veel stakende chauffeurs gesproken. Chauffeurs waren boos omdat er een hoog ziekteverzuim is en men te maken heeft met een hoge werkdruk. Toch kom ik de zorgen die chauffeurs hebben niet tegen in de stukken. Hoe komt dat?”

Izaäk van Jaarsveld (CDA): “Raken we met de sancties de stropdassen achter de burelen wel?”
Het CDA en de Partij voor de Dieren sluiten zich bij de SP aan als het gaat om de zorgen over chauffeurs. Izaäk van Jaarsveld: “Het woord ‘chauffeur’ komt bar weinig voor in de stukken. Deze mensen verdienen 20 euro per uur in een samenleving die verhardt. Ze vervoeren dronken of onder invloed van drugs verkerende reizigers. Krijgen de volle laag maar moeten ondertussen ook op tijd zijn bij de volgende halte. Waar mijn fractie zich zorgen over maakt is dat alle druk die we bij Qbuzz neerleggen uiteindelijk op het bordje van de chauffeurs terecht komt. Dat we de stropdassen achter de burelen helemaal niet raken, maar dat de chauffeurs dit wel voelen.”

“We zijn bang dat de chauffeurs geraakt worden”
Daarmee bedoelt Van Jaarsveld dat Qbuzz de zaken niet op orde heeft. Behalve de rituitval gaat het om de doelen die gesteld zijn op het gebied van duurzaamheid. Er werd in 2023 meer diesel gebruikt dan was afgesproken. Wethouder Broeksma zegt dat het bedrijf daar voor gestraft wordt en dat er boetes zijn opgelegd. Van Jaarsveld: “Er worden hele stevige woorden voor gebruikt. Wij zijn bang dat daar de chauffeurs door geraakt worden.”

Wethouder Philip Broeksma: “Ziekteverzuim is gedaald”
Broeksma is het daar niet mee eens omdat chauffeurs beschermd worden door een cao en er ook regelmatig gesprekken plaatsvinden. “Qua CO2 uitstoot zijn we inderdaad erg ontevreden en kiezen we ook voor de harde lijn. Toen Qbuzz hier ging rijden zijn er afspraken gemaakt in de aanbesteding over de duurzame doelen. De zorgen van chauffeurs nemen we serieus. Eerdere gesprekken hebben bijvoorbeeld geleid dat er extra rijtijd wordt ingepland. We zien dat het ziekteverzuim gedaald is van 20 naar 12 procent. Ook de punctualiteit, het op tijd rijden van bussen, is verbeterd. Mocht dit echter weer verslechteren dan kunnen we opnieuw sanctiemiddelen inzetten.”

René Staijen (Stadspartij 100% voor Groningen): “Verhoging buskaartjes geen optie”
René Staijen van Stadspartij 100% voor Groningen: “Uit het jaarverslag blijkt dat er een verlies is geleden van 6,3 miljoen euro. Veel bussen vielen uit waardoor er een onbetrouwbaar systeem ontstond. In de plannen voor 2025 lezen we dat Qbuzz kiest voor het thema ‘Welkom in de bus’. Maar dan moet de bus er wel zijn en moet deze ook op tijd rijden. Betrouwbaarheid is het allerbelangrijkste. Ook de komende jaren wordt een tekort verwacht. Hoe gaat dit opgelost worden? Voor ons is een verhoging van de buskaartjes geen optie.”

Wethouder Philip Broeksma: “Lelylijn en Nedersaksenlijn biedt mogelijkheden in de regio”
Broeksma zegt dat dit samenhangt met de plannen die het nieuwe kabinet heeft. Uit die plannen blijkt dat het kabinet wil investeren in de Nedersaksenlijn, de Lelylijn en ook in het busvervoer op het platteland. Broeksma: “En dat biedt ook heel veel mogelijkheden omdat veel landelijke landen ook door de stad rijden. Als je de Lelylijn laat rijden dan kun je vanaf de stations waar de trein stopt bussen laten rijden zodat de hele regio daar omheen er profijt van heeft.” Op een verzoek van raadslid Benni Leemhuis van GroenLinks om alvast een buslijn te laten rijden op het tracé van de Nedersaksenlijn zegt Broeksma dat hij dit wil onderzoeken. Op het gebied van kaartjes wil Broeksma onderzoek doen naar het mogelijk introduceren van de Meedoen Pas, zodat bepaalde groepen mensen, inkomensafhankelijk, gebruik kunnen maken van de bus zoals in andere gemeenten ook al gebeurt.

Olivier van Schagen (Student & Stad): “Zorgen over netcongestie”
Olivier van Schagen van Student & Stad maakt zich zorgen over het wagenpark: “Qbuzz krijgt er de komende periode veel nieuwe elektrische bussen bij. Qua ontwikkeling op het gebied van CO2 lijkt dat best goed. Maar deze bussen moeten opgeladen worden en verbruiken daardoor veel stroom. Energiebedrijf Enexis heeft hier een reservering voor gemaakt. Maar dit betekent dat deze stroom niet beschikbaar is voor particulieren en bedrijven. Zorgelijk als we het over de netcongestie hebben. Kan Qbuzz niet zelfvoorzienend worden?” Broeksma geeft aan dat hier afspraken over zijn gemaakt.

Vincent Boswijk (D66): “Hoe gaan we nieuwe financiële tegenslagen opvangen?”
De financiën zijn voor de meeste partijen echter een heet hangijzer. Vincent Boswijk van D66: “Openbaar vervoer is een essentieel onderdeel in onze vervoersketen. Ook een duurzaam alternatief. Dat moet betrouwbaar en toegankelijk zijn. Het jaar 2023 was een grote tegenvaller, waarbij Qbuzz de norm niet heeft gehaald. De ambities voor 2025 zijn mooi: een groene vloot waarbij 87 procent op zero-emissie rijdt. De financiële onzekerheid leidt echter tot een grote aanslag op de reserves en het weerstandsvermogen. Dat is zorgwekkend. Want hoe vangen we eventuele nieuwe tegenslagen dan op? Mijn partij pleit ervoor dat we als gemeente geen extra bijdragen gaan geven omdat wij hier vanuit het Rijk geen geld voor krijgen.”

Huiswerk
Daar reageert Laurent Dwarshuis van de ChristenUnie op: “Maar als het openbaar vervoer dan in de knel komt. Vindt u een bijdrage gerechtvaardigd om het openbaar vervoer te stimuleren als we kortingskaartjes gaan promoten?” Boswijk: “Dat klinkt niet onredelijk.” Tijdens de vergadering is het de VVD die huiswerk mee krijgt. Verschillende fracties dringen er bij raadslid Rik Heiner op aan om bij zijn collega’s in Den Haag te pleiten voor investeringen in het openbaar vervoer, aangezien de VVD één van de regeringspartijen wordt.