Gemeente houdt voet bij stuk en wil reclamebelasting invoeren, oppositie verwijt wethouder Pyongyang-gedrag

De voltallige coalitie gaat instemmen met het invoeren van de reclamebelasting in de gemeente. Ook de wethouder ziet geen redenen om het voorstel te wijzigen. Dat bleek woensdagmiddag tijdens een commissievergadering, waarbij de emoties opnieuw hoog opliepen.

Het debat van woensdag was een voortzetting op een vergadering van twee weken geleden, die toen omwille van de tijd stil moest worden gelegd. Verschillende fracties, en ook de wethouder, hadden het woord nog niet kunnen voeren. Zij kregen woensdagmiddag de gelegenheid om hun betoog uiteen te zetten. De vergadering werd onder grote belangstelling gevolgd, waarbij de publieke tribune vol zat.

Reclamebelasting
De gemeente Groningen wil vanaf 1 januari 2024 reclamebelasting gaan heffen. De gemeente werkt aan een toegankelijke openbare ruimte. Het gemeentebestuur vindt dat reclame een overheersende uitstraling heeft en belastend is voor de openbare ruimte. De nieuwe belasting moet bijdragen aan het terugdringen van de hoeveelheid reclame-uitingen, en de verrommeling in de gemeente. De afgelopen maanden heeft een extern bedrijf alle uitingen in de gemeente vastgelegd. Dit is de zogeheten 0-meting.

Dennis Ram (PVV): “Dit is een duidelijk signaal”
Fractievoorzitter Dennis Ram van de PVV mocht het spits afbijten: “Ik wil mijn complimenten geven aan alle ondernemers en verenigingen die de afgelopen dagen heel duidelijk stelling hebben genomen. Er is een enorme campagne opgestart, en een petitie tegen de reclamebelasting heeft al meer dan 3.000 handtekeningen opgeleverd. Het is ook een vorm die mijn fractie aanspreekt: van onderop en met gezond activisme je gemeente beter maken. Een heel duidelijk signaal naar het gemeentebestuur, waarvan wij vinden dat hier naar geluisterd moet worden.”

“Dit is een schandalige manier van politiek bedrijven”
Ram: “En het is knap. Dit gemeentebestuur heeft er eigenhandig voor gezorgd dat ondernemers in opstand komen. Het huidige college is het minst populaire bestuur sinds decennia. In het coalitieakkoord schreef men dat men samen met de ondernemers deze gemeente mooier wil maken. Maar de manier waarop dit voorstel tot stand is gekomen is ongelofelijk.” Dat kan op een vraag rekenen van Daan Brandenbarg van de SP: “Maar wat is er nu precies gek in de handelswijze? De gemeente schrijft een stuk, overlegt het met ondernemersverenigingen, stuurt het daarna naar de raad, waarop het vervolgens vastgesteld kan worden. Dat is toch normaal?” Ram: “Nee! Dit voorstel stond in een bijzin. Een raadslid van de VVD signaleerde dit voorstel, anders was het niet eens aan bod gekomen en hadden we hier niet over gesproken. Dit is een schandalige manier van politiek bedrijven.”

“Dit drukt ondernemers het ravijn in”
Jeffry van Hoorn van GroenLinks is het niet met de woorden van Ram eens: “Het is belangrijk om bij de feiten te blijven. Dat dit voorstel besproken zou worden in de begroting stond al vast. Het stond al lange tijd in de Lange Termijn Agenda, en we zouden er komen te spreken tijdens de sessie Financiën. Dat bent u toch met me eens?” Ram: “Hoe wij het zien is dat dit voorstel onder het tapijt is geveegd. Het was niet duidelijk zichtbaar. Als oppositie hebben we aan de bel getrokken, konden insprekers hun verhaal doen. Dat was anders niet mogelijk geweest. Ik vind dit schandalig. Wij zijn mordicus tegen. Deze maatregel drukt ondernemers het ravijn in.”

Peter Rebergen (ChristenUnie): “Er gaan verhalen rond die niet kloppen”
En toch is de coalitie het daar niet mee eens. Peter Rebergen is fractievoorzitter van de ChristenUnie: “Het is duidelijk dat dit onderwerp leeft. De afgelopen weken heb ik met verschillende ondernemers gesproken.” Rebergen wordt onderbroken door het CDA. Jalt de Haan: “Dit onderwerp leeft ook in uw oude gemeente. Hoe kijkt de ChristenUnie hier naar? Men krijgt te maken met een herindeling, en krijgt vervolgens zo’n belasting voor de voeten.” Rebergen: “Ook in Ten Boer heb ik gesprekken gevoerd. En wat ik merk is dat er allemaal verhalen rondgaan die niet kloppen. Ook bedragen die genoemd worden, kloppen niet.”

“Het proces had beter gekund, maar uiteindelijk kon het debat wel gevoerd worden”
De voorman van de ChristenUnie vertelt verder: “Het invoeren van een belasting is nooit leuk, maar het doel is helder. We willen de verrommeling tegengaan en we willen de openbare ruimte herwinnen.” Rebergen wordt onderbroken door Ietje Jacobs-Setz van de VVD: “Dit proces heeft veel impact. Uw partij vindt een goed proces belangrijk. Hoe kijkt u hier op terug? En hoe kijkt u naar het plan dat ondernemers zelf hebben opgesteld om de verrommeling tegen te gaan, waarbij er geen belasting wordt ingevoerd?” Rebergen: “Het plan van de ondernemers is heel goed. We moeten het gesprek ook blijven voeren. Samen optrekken en doorgaan is belangrijk. Maar dat staat los van de invoer van een reclamebelasting. Het proces had beter gekund. Het is gepaard gegaan met veel onduidelijkheden. Maar uiteindelijk hebben we het debat wel kunnen voeren, waarbij alleen een beeldvormende sessie ontbreekt.”

“Wat er nu op tafel ligt, dat ziet er goed uit”
Daan Swets van Student & Stad probeert de vinger op de pijnlijke plek te leggen: “Twee weken geleden gaf GroenLinks aan dat dit de meest eerlijke belasting is die zij ooit hebben gezien. Maar ook kerken, buurthuizen en voedselbanken zullen te maken gaan krijgen met belasting omdat ze een uiting aan de gevel hebben hangen.” Rebergen: “Het voorstel dat nu op tafel ligt is afgewogen. Wat er ligt, dat ziet er goed uit. Wel willen we het College vragen om de situatie volgend jaar te evalueren. En nogmaals: veel geruchten kloppen niet. Heb je tien vierkante meter reclame dan betaal je daar 75 euro per jaar voor. De eerste vlag voor een pand is gratis, voor een tweede vlag betaal je een bedrag. Deze reclamebelasting is geen middelvinger of vuist, zoals eerder is gesteld.”

Leendert van der Laan (Partij voor het Noorden): “Culturele organisaties zijn geen onderdeel geweest van het debat”
Duidelijk is dat oppositie en coalitie lijnrecht tegenover elkaar staan. De Partij voor het Noorden maakt zich grote zorgen over de samenwerking de komende jaren. Leendert van der Laan: “In de aanloop naar deze belasting is er gesproken met ondernemersverenigingen. Maar wij wissen de maatschappelijke organisaties, de culturele organisaties. Zij hebben vaak ook nog geen mening omdat ze geen onderdeel van het debat zijn geweest. Dat zegt iets over het participatieproces dat doorlopen is. Dat krijgt een zware onvoldoende. En als we heel eerlijk zijn: het herwinnen van de openbare ruimte, dat is geen gek idee. Beschouw dat als een handreiking. Maar de manieren waarop we het willen gaan doen, zijn totaal verschillend. Herwinnen is voor ons het aanpakken van fiets- en scooteroverlast en het aanpakken van criminaliteit zodat het op straat veiliger wordt. Dat is herwinnen.”

“Als de wethouder dit door gaat zetten, dan zal het niet sfeer bevorderend gaan werken”
Dat kan op een vraag rekenen van Peter Rebergen: “Doet de gemeente dit dan niet?” Van der Laan: “Er worden in onze gemeente 10.000 fietsen per jaar gestolen, meneer Rebergen. Alles wordt door de politie geseponeerd. Onlangs heb ik van dichtbij een roofoverval meegemaakt. Binnen drie weken krijg je te horen dat de zaak gesloten wordt. Een veilige straat, dat is het herwinnen van openbare ruimte. Ondernemers zitten niet te wachten op deze belasting. De OZB zit al in de top van wat we in Nederland kennen. Het imago van Groningen als ondernemende stad wordt er op deze manier niet beter van. Wij roepen de wethouder op om andere middelen in te gaan zetten om ruimte te herwinnen. En ga daarbij samen met ondernemers, organisaties en inwoners in gesprek. Neem de tijd. En zet u dit door, dan zal het niet sfeerbevorderend werken in de raad. En dat is jammer. Dit voorstel dat er nu ligt zullen wij nooit kunnen ondersteunen.”

Terence van Zoelen (Partij voor de Dieren): “Wij zien een economie voor ons met minder consumptie”
Bij de coalitie zijn ze echter blij met de reclamebelasting. Terence van Zoelen is raadslid voor de Partij voor de Dieren: “Wij zijn hier al langer voorstander van. Wij zien namelijk een andere economie voor ons. Een economie met minder consumptie. Reclame roept op tot consumeren.” Dat kan op een vraag rekenen van De Haan van het CDA: “Dus u roept op om maar geen spullen meer te kopen bij de lokale ondernemer?” Van Zoelen: “Dat heb ik niet gezegd.” Tom Rustebiel van D66: “Bent u niet bang dat hiermee sociaal maatschappelijke opgaven ondermijnd, worden, en dat het de polarisatie niet waard is? Gaat u hier niet veel last van krijgen?” Van Zoelen: “Nee, die zorgen hebben wij niet. Wij denken dat de openbare ruimte rustiger wordt. Ondernemers kunnen meer opvallen omdat er minder reclame zal zijn. Per saldo helpt het, de economie wordt gezonder, en het beeld in de openbare ruimte wordt rustiger.”

“Er wordt een heel raar beeld geschapen”
Ram: “Dit is idealistisch wensdenken van de Partij voor de Dieren. Als je betaalt voor de reclame, dan kun je het houden. Dan herwin je niks. Wat herwin je nu precies?” Van Zoelen: “Wij denken dat deze financiële prikkel ondernemers gaat helpen. En het is belangrijk om het proces goed in de gaten te houden, om te zien wat het op gaat leveren.” Amrut Sijbolts van Stadspartij 100% voor Groningen: “Ik ben benieuwd of meneer Van Zoelen de brief van de Speeltuinverenigingen ook heeft gelezen. Zij moeten straks belasting gaan betalen over bordjes waarop staat dat roken niet mag. En scholen krijgen een aanslag voor borden waarop de schoolpleinregels staan. Welk probleem lossen we op?” Van Zoelen: “Het is een heel raar beeld dat geschapen wordt. De wethouder is eerder heel duidelijk geweest. Er zal heel goed geluisterd en gekeken worden. Speeltuinverenigingen zullen hier niet de dupe van worden.”

“We wachten hier al heel lang op”
Toch is Sijbolts nog niet klaar: “Vindt u ook niet dat er veel onduidelijkheden zijn? Is het niet belangrijk om het eerst helder te hebben waar het nu over gaat, en dat we dan overgaan tot invoering?” Van Zoelen: “Daar is mijn fractie het niet mee eens. We wachten hier al heel lang op. Het vorige gemeentebestuur zou dit al invoeren.” De Haan: “Hoeveel procent reclame gaan we nu met deze belasting terugdringen? En u wilt dat er minder geconsumeerd wordt. Dat sportverenigingen ook moeten gaan betalen voor hun reclame, is dat een oproep tot minder sporten?” Van Zoelen: “Er wordt al veel aan marketing gedaan voor sportverenigingen die oproepen om in beweging te komen. Reclame die vanaf de openbare weg zichtbaar is, zal worden belast. Dit kan door de verenigingen aangepast worden, zodat er alle ruimte is om op een 0-tarief te komen.”

Daan Brandenbarg (SP): “Het is logisch dat je gaat betalen voor je eigen gewin”
Ook de SP ziet de reclamebelasting zitten. Daan Brandenbarg is fractievoorzitter van de SP: “Wij vinden het heel logisch dat als je openbare ruimte gebruikt voor je eigen gewin, je hier ook voor gaat betalen. Hoe groter de uitingen, hoe duurder.” De Haan van het CDA: “Ik fietste laatst via de Boteringestraat, waar uw partijkantoor is gevestigd. Dat pand valt ook goed op. Het hangt vol met reclame. Lekker hypocriet dit.” Brandenbarg: “De reclame is kleiner dan een vierkante meter. En als het meer is, dan gaan we daar netjes voor betalen. Wij hopen dat er met deze reclame een gedragseffect op gaat treden. Er zijn in onze gemeente hele mooie panden, die het verdienen om goed zichtbaar te zijn. Door met oplopende tarieven te gaan werken, verwachten we dat grote reclame-uitingen kleiner worden. Klein is dan het nieuwe groot, en daar heeft iedereen baat bij.”

Leendert van der Laan (Partij voor het Noorden): “Gaat de SP dit er rücksichtslos doorheen jassen?”
De emoties lopen ondertussen hoog op. Leendert van der Laan: “De SP is een partij die de wijken intrekt, met mensen in gesprek gaat. Trekt de partij zich dan helemaal niets aan van de mensen die hier op de publieke tribune zitten, of al die mensen die een handtekening hebben gezet. Gaat u dit er rücksichtslos doorheen jassen?” Brandenbarg: “Wij snappen de geluiden uit de samenleving.”

Amrut Sijbolts (Stadspartij 100% voor Groningen): “Waarom wordt dit op een Pyongyang-manier ingevoerd?”
Tom Rustebiel van D66: “De sport- en cultuursector voelt zich overvallen. Kunnen we niet beter een pas op de plaats maken?” Brandenbarg: “Dit onderdeel staat al jaren in het programma. Het is niet overhaast. We zijn al jaren bezig met plannen om de ruimte te herwinnen.” Sijbolts: “Het stond inderdaad in het coalitieakkoord. Maar de manier waarop stond er niet in. Waarom voert u dit op een Pyongyang-manier in? Dit moet terug naar de tekentafel.” Brandenbarg: “Mij wordt polariseren wel eens verweten, maar de huidige oppositie heeft er ook een handje van. Hoe meer reclame, hoe meer je betaalt. In de binnenstad zullen de tarieven hoger zijn dan op andere plekken.”

Daan Brandenbarg (SP): “Deze belasting richt zich niet tegen ondernemers”
Dennis Ram van de PVV: “De SP staat lijnrecht tegenover de ondernemers. Bent u niet bang voor rechtszaken? Die rechtszaken gaan een mooie duit kosten.” Brandenbarg: “Nee, daar ben ik niet bang voor.” En de SP-voorman wil nog iets kwijt: “Ik heb de afgelopen weken de ophef gezien. En ik begrijp het, want het is niet leuk. Deze belasting richt zich niet tegen ondernemers, maar richt zich tegen belasting. Als SP zijn wij fundamenteel tegen financieel gewin. Het voorstel dat er nu ligt is heel redelijk.”

Wethouder Mirjam Wijnja (GroenLinks): “Misschien is niet alles helemaal scherp geweest”
Wethouder Wijnja is niet van plan om het voorstel aan te passen. Wel vindt ze het belangrijk dat er nog eens goed gekeken gaat worden naar het proces: “Reclamebelasting is al een aantal keren teruggekomen. Het staat al lang op de agenda. Misschien hadden we inderdaad voor de zomervakantie moeten controleren: we koersen hier op af, we gaan dit doen. Dat is misschien niet helemaal scherp geweest. Maar tot twee weken geleden was bij mij onbekend waar de onduidelijkheid vandaan komt.”

Amrut Sijbolts (Stadspartij 100% voor Groningen): “Wethouder is verstoppertje aan het spelen”
Ietje Jacobs-Setz van de VVD: “Wat u zegt verbaast mij ook. Wij worden overvallen door de inhoud en het moment. Vlak voor het zomerreces heb ik een motie ingediend over de reclamebelasting. Toen kreeg ik te horen dat het voorbarig was. Maar dat was helemaal niet voorbarig. Het plan was er, en dat komt nu als donderslag bij heldere hemel tevoorschijn. Ik wil daar uw reflectie op zien.” Amrut Sijbolts: “Dit College vindt het belangrijk om gesprekken te voeren met partners. Dat hele proces is overgeslagen. Deze wethouder is verstoppertje aan het spelen.”

Wethouder Mirjam Wijnja: “Er zijn uitgebreide gesprekken gevoerd”
Wijnja: “Dat is niet waar. Er zijn uitgebreide gesprekken gevoerd met de grootste groep die hier mee te maken gaan krijgen: de ondernemers. Door die gesprekken is het voorstel ook aangepast. Dat mensen tegen dit plan zijn, dat is prima. Maar er is geluisterd en er kon meegepraat worden. En tegen mevrouw Jacobs-Setz wil ik zeggen: in uw motie zaten heel veel aannames, terwijl de 0-meting op dat moment nog liep. Het was toen nog te vroeg.”

“Er gaan veel dingen rond die niet kloppen”
De wethouder is het ook met Rebergen van de ChristenUnie eens: “Er gaan heel veel dingen rond die niet kloppen. Als je vervolgens in gesprek gaat met mensen, dan merk je dat de scherpte er af gaat. Oh, gaat het om dit spandoek? Nou, dan halen we dat weg. Over het Koopmansplein in Ten Boer zou ik willen zeggen dat ik daar in gesprek zal gaan. Vanuit de ondernemers is men ook met een voorstel gekomen om zonder belasting te ruimte te herwinnen, maar de realiteit is dat we dit qua capaciteit niet uit kunnen voeren. Met het huidige voorstel hebben we twee jaar de tijd. Ongeveer 73 procent van de ondernemers in de binnenstad zal gaan vallen onder de vrijstelling. En ik wil bekijken of we ondersteuning kunnen bieden waar dit nodig is.”

Jalt de Haan (CDA): “Kan de wethouder toezeggen dat de reclamebedragen niet gaan stijgen?”
Het leidt tot verschillende vragen. De Haan van het CDA: “Kan de wethouder toezeggen dat de reclamebedragen de komende tien jaar niet stijgen? En gaat de gemeente ook stoppen met haar eigen reclames?” Wijnja: “Nee, dat kan ik niet. En wat de eigen reclames van de gemeente betreft. Die gesprekken lopen intern, daar wordt naar gekeken.”

Leendert van der Laan (Partij voor het Noorden): “Dit irriteert heel zwaar”
Leendert van der Laan: “Ik protesteer heel heftig. U zegt dat er gesproken is met mensen, maar dat is niet zo. Er is geen enkele keer gesproken met speeltuinverenigingen. Dit irriteert heel zwaar.” Wijnja: “Dat is niet nodig. We hebben gekeken welke groep hier het meest mee te maken krijgt, en dat zijn de ondernemers. Als speeltuinverenigingen horen waar het over gaat, dan gaat de scherpte er vanaf. In een proces is niets perfect. Als u als raad de verplichting meegeeft dat elk proces perfect zal moeten gaan, dan zal er in deze gemeente nooit weer iets gebeuren.”

Wethouder Mirjam Wijnja: “Door de gesprekken is het plan op twee posities aangepast”
Rustebiel van D66: “Is het een bewuste keuze om cultuur, onderwijs en sport niet te informeren? Wijnja: “We hebben er voor gekozen om niet met alle partijen te praten. Daarmee wijken we niet af van de gebaande weg.” Joren van Veen van de PvdA: “De wethouder vertelde dat na de gesprekken met ondernemers maatregelen zijn aangepast. Beperkt zich dat tot de tariefstructuur, of is het uitgebreider?” Wijnja: “Het is aangepast op twee punten. Voor het eerste jaar geldt een vrijstelling op twee vierkante meter reclame, in het tweede jaar op één vierkante meter. Vervolgens gaan we kijken hoe het werkt, en wat het oplevert.”

Ordevoorstel
En dan zit na vijftig minuten de tijd er op. Sijbolts doet nog een laatste poging: “Wij zijn van mening dat dit voorstel niet zorgvuldig tot stand is gekomen, en dat dit niet rijp is voor besluitvorming. We kunnen hier volgende week niet over beslissen.” De voorzitter, die tijdens de vergadering alle zeilen bij moest zetten om de vergadering in goede banen te leiden, meldt dat het voorstel volgende week behandeld zal worden tijdens de raadsvergadering. Daarbij kan gebruik worden gemaakt van alle mogelijke politieke middelen. Van het indienen van een motie, amendement of eventueel een ordevoorstel, waarbij het onderwerp van de agenda wordt gehaald. Echter, gezien de duidelijke bewoording van de coalitie, zal daar geen meerderheid voor zijn, waardoor er volgende week gestemd gaat worden.