Tranen vloeien op Grote Markt bij ‘human library’: “Vluchteling zijn is geen keuze”

Oekraïense vluchtelingen hebben zondagmiddag op de Grote Markt hun persoonlijke verhaal verteld aan geïnteresseerde voorbijgangers. Het project ‘human library’ heeft als doel om de bewustwording te vergroten.

“Ik denk dat we zeker kunnen spreken van een succesvolle middag”, vertelt coördinator Willemijn Kemp. “We hadden een cirkel gemaakt met stoeltjes waarbij voorbijgangers en geïnteresseerden in gesprek konden met de vluchtelingen. Soms schoof een tolk aan als één van beide partijen een bepaalde taal niet goed machtig was. En soms kwam een voorbijganger ook tegenover een gezin te zitten, of een echtpaar, dat hun verhaal vertelde.”

Een gezicht geven
De verhalen maakten indruk. “Iedereen weet dat er een oorlog in Oekraïne woedt. Iedereen heeft ook de beelden gezien. Maar direct geconfronteerd worden met een verhaal, dat gaat je niet in de koude kleren zitten. En dat was ook precies het doel van deze middag. Je wordt niet vrijwillig vluchteling. Vluchteling zijn is geen keuze. We hebben het een gezicht proberen te geven. En dat is soms super heftig. Ja, er is gehuild. En dat geeft helemaal niets. Want sommige verhalen zijn ook heel heftig.”

Tekst gaat verder onder de foto

Op de Grote Markt gingen voorbijgangers in gesprek met Oekraïners. Foto: Johann van der Geest

Gemarteld door de Russen
Op de Grote Markt was onder andere een moeder te vinden die met twee kinderen een veilig heenkomen heeft gevonden in Groningen. Zij heeft al ruim een maand niks meer gehoord van haar broer, die nog in Oekraïne is. Op een gegeven moment kreeg ze een filmpje waarop haar broer te zien is, waar hij in het Russisch vertelt dat hij gearresteerd was. Op het beeldmateriaal is duidelijk te zien dat hij gemarteld is. Hij lijkt ook tien jaar ouder. Op dit moment heeft zijn zus geen idee hoe het met hem gaat. Het beeldmateriaal liet de vrouw aan haar gesprekspartner zien.

Vader staat niet op de dodenlijst
Een ander verhaal werd verteld door familieleden van een meisje dat twee weken geleden terug is gegaan naar Oekraïne. Zij had het bericht ontvangen dat haar vader is doodgeschoten door de Russen. Eenmaal in Oekraïne heeft zij, samen met een zus, haar moeder uit bezet gebied geëvacueerd. Dit gebeurde met gevaar voor eigen leven. Ondertussen liepen ze tegen het probleem aan dat de naam van hun vader niet op de dodenlijst staat. Zij zitten dus enorm in onzekerheid.

Bewustwording
“We overwegen om deze ‘human library’ vaker te organiseren. We denken dat het heel goed is voor de bewustwording. Het is een hele goede manier om de dialoog met elkaar aan te gaan. Ook omdat het uiteindelijk meer oplevert. Mensen die vanmiddag het gesprek zijn aangegaan, die komen thuis, en delen daar de verhalen. En als ze morgen op hun werk zijn, dan vertellen ze daar ook het werk. Bewustwording is essentieel.”