Stad Groningen werd 77 jaar geleden bevrijd

Het is zaterdag precies 77 jaar geleden dat de stad Groningen bevrijd werd van het Duitse juk. Aan de bevrijding ging een heftige strijd vooraf waarbij 106 Stadjers om het leven kwamen.

Op donderdagavond 12 april 1945 leek de bevrijding nog ver weg. De stad Groningen was op dat moment al bijna vijf jaar in handen van de Duitse bezetter. Dertig kilometer zuidwaarts heerste op dat moment al een hele andere stemming. In de nacht van donderdag 12 op vrijdag 13 april wisten Canadese geallieerden Assen te bevrijden. Drie Canadese brigades besloten om door te rijden, om via Eelde Groningen te bereiken. Het bevrijden van Groningen was voor de geallieerde troepen belangrijk omdat daarmee de weg richting Delfzijl open kwam te liggen, in die tijd een belangrijke havenstad in het Noorden.

Fred Butterwurth
De stad Groningen werd echter verdedigd door een mengelmoes van Wehrmacht, Luftwaffe en Kriegsmarine-soldaten en fanatieke Nederlandse en Belgische SS-soldaten. De bezettingsmacht bestond in totaal uit 7.500 man. De Duitse bezetter had in het Stadspark, bij de suikerfabriek en bij een aantal huizen langs de Paterswoldseweg geduchte verdedigingswerken ingericht. De bevrijding liep uit op huis-aan-huisgevechten. Het eerste slachtoffer aan Canadese kant was de 23-jarige Fred Butterwurth. In een Shermantank was hij samen met twee collega’s vanuit Eelde naar de stad gereden. Ter hoogte van de kruising met de Lorentzstraat namen Duitse troepen de tank onder vuur. Het vehikel werd geraakt door een Panzerfaust waarna de tank zich in de gevels van twee huizen boorde. Twee inzittenden wisten zich uit het voertuig te bevrijden, Butterwurth kwam te overlijden. Butterwurth zou het eerste slachtoffer zijn van de in totaal 43 Canadese militairen die bij de bevrijding van Groningen om het leven kwamen.

Bevrijding
Op 16 april gaf de Duitse bevelhebber zich over aan de geallieerden. De reden was een gebrek aan munitie en bovendien werd ingezien dat het geen zin had om tot de laatste man door te gaan vechten. De overgave werd getekend in het hoofdkwartier in het voormalige Rijksarchief aan de Sint Jansstraat.

Luister hier naar het verhaal van Kamil Alders. Hij maakte de bevrijding van Groningen als 12-jarige jongen mee. Verslaggever Sebastiaan Scheffer sprak in 2012 met hem: